مقایسه تطبیقی عوامل موثر در تعیین موعد اجرای قرارداد در حقوق داخلی و کامن لا

 مقایسه تطبیقی عوامل مؤثر در تعیین موعد اجرای قرارداد در حقوق داخلی و کامن‌لا/ مؤلف: فرشاد اسد

قرارداد در دنیای کنونی تحت تاثیر تغییرات اجتماعی و اقتصادی تحولاتی را شاهد بوده است. این مفهوم مهم حقوقی، در هر نظام حقوقی بسته به نوع آن نظام و ساختار حاکم بر آن، در بستری تاریخی و اجتماعی متولد شده، رشد یافته و تحول پذیرفته است.در این تحقیق نگارنده به بررسی یکی از مسایل مبتلابه در حوزه قرارداد یعنی موعد اجرای قرارداد در نظام حقوقی ایران با رویکردی به نظام کامن لا پرداخته است.آنچه مهم است این است که در هر قراردادی طرفین یکی از مسایلی که باید بر سر آن تعیین تکلیف نمایند موعد اجرای قرارداد است.در واقع باید اذعان داشت که یکی از مهمترین عوامل در راستای استحکام قراردادها عامل موعد اجرای قرارداد و ایفای تعهدات می‌باشد.

این عامل در سیستمهای مختلف،از طریق مجموعه ای از عوامل تعیین می‌شود و به منصه ظهور میرسد.بنابراین نقش مواردی همچون توافق طرفین،قانون،عرف و عادت ممکن است به فراخور سیستم حقوقی هر کشوری،تعیین گردد.در این پژوهش به این پرسش اساسی پرداختیم که مهمترین عوامل موثر در تعیین موعد اجرای قرارداد در حقوق ایران و کامن لا کدامند؟ روش تحقیق در این پژوهش،توصیفی تحلیلی می‌باشد که با استفاده از اسناد و مدارک کتابخانه‌ای صورت پذیرفته است.نتایج پژوهش حاکی از آن است که هم در حقوق ایران و هم کامن لا،خاصه انگلیس و استرالیا توافق طرفین اصلی ترین نقش را در این میان ایفا می‌نماید و بعد از آن نوبت به سایر عوامل از جمله قانون و عرف و...می رسد.

اصولا قراردادها در علم حقوق بعنوان مهمترین وسیله ارتباط افراد جامعه با یکدیگر محسوب میشوند و همان طور که می‌دانیم امروزه اشخاص در سطح جامعه جهت برطرف نمودن انواع نیازهای خود،در صدد انعقاد قراردادهای متناسب با نوع نیازهای روزمره خود میباشندو اصل آزادی قراردادی نیز تامین کننده نظم عمومی در روابط مالی وتجاری اشخاص محسوب میگردد وطرفین قرارداد،در چارچوب قانون، آزادی اراده خود را اعمال میکنند

.به عبارتی دیگر زندگی اشخاص با تعهدات گوناگونی که در قبال جامعه و اشخاص مختلف دارند، در هم تنیده ؛ اما در این میان تعهدات قراردادی جایگاه ویژه‌ای دارد.اساساً قرارداد در زمره مهم‌ترین منابعی است که می‌تواند مبنای استقرار تعهدات اشخاص در برابر یکدیگر باشد که هدف از انعقاد آن اجرای کامل این تعهدات است؛ با این حال در موارد عدیده‌ای این هدف نادیده گرفته شده و نهایتاً با عهدشکنی متعهد روبرو می‌شویم.در واقع باید اذعان نمود که منظور اصلی از انعقاد هر قراردادی ،اجرا نمودن آن میباشد واجرای آن نیز وابسته به این است که قرارداد ،عاری از هر گونه ابهام وتردیدی باشد و یکی از مواردی که اهمیت فراوان در زدودن ابهام از مفاد قرارداد دارد عامل موعد اجرای تعهدات قراردادی است که طرفین با اراده خویش آن را بر میگزینند و موعدی برای ایفای تعهد تعیین می‌نمایند.

برای مشاهده مقالات معرفی کتاب کلیک نمایید

این مسئله تا حدی اهمیت دارد که در صورت عدم توافق بر سر تعیین آن،قرارداد دچار سردرگمی شده و احتمال این که منجر به بروز مشکلاتی در مسیر اجرای قرارداد گردد فراوان است.بنابراین جا دارد که طرفین در ابتدا بر سر موعد اجرای قرارداد توافق نمایند و در صورتی که این توافق حاصل نشود و یا مسکوت گذاشته شود نقش عوامل دیگری همچون قانون،عرف و عادت و در نظامهای حقوقی که دارای حقوق نانوشته هستند مانند کامن لا رویه قضایی پررنگ می‌گردد.در این میان همانطور که خواهیم گفت نقش اراده طرفین از سایر عوامل هم در حقوق داخلی و هم در کامن لا مهمتر است زیرا قرارداد به منزله‌ی قانون طرفین است؛ قانونی که طرفین با هیچ توجیهی مجاز به تغییر یک جانبه‌ی مفاد آن نیستند؛ به همین ترتیب قانون‌گذار و قاضی نیز باید از مداخله در حریم اراده‌ی آزاد طرفین قرارداد بپرهیزند و به خواست آنان احترام گذارند و جز در مواردی که، اختیار و اراده آزاد طرفین، باعث اختلال در نظم عمومی یا خسارتی جبران ناپذیر به یکی از آنان می‌شود، به خود اجازه دخالت در تصمیمات افراد را ندهند و این مسئله در خصوص موعد اجرای قرارداد هم نمود پیدا می‌کند.

با این مقدمه آن چه در این کتاب مد نظر داریم این است که بررسی نماییم موعد اجرای قرارداد به اعتبار مختلف از قبیل قید آن در قرارداد و نیز انجام در موعد مقرر به چند دسته تقسیم می‌شود و همچنین عوامل موثر در موعد اجرای قرارداد در حقوق ایران و کامن لا کدام عوامل هستند و در مقام مقایسه میان عوامل فوق خواهیم بود.