کتاب حقوق دفاتر اسناد رسمی در نظم حقوقی کنونی -سعید صالح احمدی

   1- انسانِ اجتماعی، مستغنی و بی­نیاز از تثبیت حقوق و حتی تعهّدات نیست؛ زیرا، همواره، آنچه ثبت می­شود، دارای قابلیّت اطمینان و اعتماد بیشتری است. این حقیقت انکارناپذیر، وقتی بیشتر درک می­شود که مخصوصاً در تضمین اعتبار معاملات، عقود و قراردادها، وجود سند مثبته به ویژه اسناد رسمی، لازم و ارزش اعتباری و وجودی آن محسوس­تر است. از این جهت، جوامع بشری همواره به افراد متخصّص و متعهّدی برای انجام این امور نیازمند هستند. در روزگاری که هنوز اهمیت تأسیس «دفاتر اسناد رسمی» به معنی کنونی آن در کشورمان درک نشده بود، در ادارات ثبت، بر اساس تجویز قانونگذار، «مباشرین ثبت اسناد» صلاحیّت تنظیم و ثبت عقود، معاملات، تعهدات، قراردادها و املاک را به دست آوردند. سپس در راستای سیاست استقلال توأمان کانون سردفتران و دفاتر اسناد رسمی، ضرورت کوچک­تر نمودن دولت و واگذاری حداکثری خدمات به بخش خصوصی یا افرادی که ماهیتاً مستخدم دولت محسوب نمی­شدند، «دفاتر اسناد رسمی» در معنای کنونی ایجاد شدند تا صاحبان دفاتر مربوطه بتوانند با استفاده از دانش، تجربه و قرایح ذاتی خود، خدمات منصوص و محصوری در حوزه حقوق ثبت به اشخاص اعم از حقیقی و حقوقی ارائه کنند.

 2- اصحاب دفاتر اسناد رسمی، دفتریاران و تمامی فرزانگانی که سهمی در تثبیت حقوق اشخاص در جوامع بشری با تنظیم اسناد رسمی دارند، مهمترین افتخارشان، شأنی است که همواره از آن صیانت نموده و همواره از آن در برابر اغیار مراقبت می­کنند. آن عنصر (شأن) مهمترین سرمایه جامعه سردفتران است. این شأن باید از هر نظر توسط حاکمیّت، تضمین و تأمین شود.

3- در این اثر به روش «شرح ماده به ماده» برخی از قوانین حوزه «حقوق دفاتر اسناد رسمی» را به نحو موجز، تفسیر و تحقیق نموده­ام تا بتوانیم دین خود را هر چند اندک، به فرزانگان جامعه ثبتی ادا کنم.

 

فهرست مطالب

 

    کتاب اول: قانون دفاتر اسناد رسمی و کانون سردفتران و دفتریاران مصوّب 25/04/1354   19

فصل اول- تشکیلات دفترخانه 19

ماده 1- تشکیل دفترخانه اسناد رسمی... 19

ماده 2- سردفتر. 23

ماده 3- دفتریار. 26

ماده 4- محل دفترخانه 28

ماده 5 (اصلاحی 24/12/1400)- برگزاری آزمون سردفتری و دفتریاری... 30

 ماده 6- اشخاص دارای صلاحیت سردفتری دفترخانه اسناد رسمی 33   

فصل دوم- انتخاب سردفتران و دفتریاران و صلاحیت آنها 33

ماده 7- کارآموزی دفتریاری دفاتر اسناد رسمی... 35

ماده 8- فقدان داوطلب واجد شرایط... 35

ماده 9- سن سردفتران و دفتریاران در بدو اشتغال.. 36

ماده 10- تقاضای بازنشستگی... 37

               ماده 11- سن بازنشستگی سردفتران و دفتریاران اول.. 39

ماده 12- اشخاص فاقد صلاحیت برای سمت سردفتری یا دفتریاری... 40

ماده 13- تعلیق سردفتر. 44

ماده 14- منع جمع بین تصدی دو دفتر توسط یک سردفتر. 46

ماده 15- مشاغل منافی شغل سردفتری و دفتریاری... 46

ماده 16- اتیان سوگند توسط سردفتران و دفتریاران.. 53

ماده 17- ضرورت دادن ضامن معتبر. 53

ماده 18- تنظیم و ثبت کلیه اسناد. 54

فصل سوم- مقررات مربوط به دفترخانه و وظایف سردفتران و دفتریاران.. 54

ماده 19- دفاتر دفترخانه. 58

       ماده 20- تعریف قانونی «دفتر گواهی امضاء». 59

ماده 21- تعداد اصول اسناد رسمی... 61

ماده 22- مسؤولیت جبران خسارات ناشیه از تخلفات سردفتران و دفتریاران  64

ماده 23- مسؤولیتهای امور دفترخانه. 65

ماده 24- استفاده از مرخصی و معذوریت.... 67

ماده 25- مرخصی، بیماری، تعلیق، انفصال موقت و معذوریت دفتریار. 67

ماده 26- تعطیلی دفترخانه. 67

ماده 27- تعقیب سردفتر و دفتریار به‌واسطه خودداری از تحویل دفاتر و اوراق و سوابق مربوط   68

ماده 28- تحویل دفاتر و اوراق مربوط به دفترخانه. 69

ماده 29- پیروی سردفتران و دفتریاران از نظامات... 69

ماده 30- تکلیف در تنظیم و ثبت اسناد مراجعین... 79

ماده 31- ممنوعیتهایی برای سردفتران و دفتریاران.. 88

فصل چهارم- تعقیب و مجازات انتظامی سردفتران و دفتریاران.. 90

ماده 32- رسیدگی مقدماتی به شکایات و گزارشهای مربوط به تخلفات سردفتران و دفتریاران  90

ماده 33- دادسرای انتظامی سردفتران.. 91

   ماده 34- مرجع محاکمه انتظامی سردفتران و دفتریاران و سردفتران ازدواج و طلاق  91

ماده 35- اعضای دادگاه بدوی و تجدیدنظر سردفتران و دفتریاران.. 92

ماده 36- سوابق لازم برای اعضای دادگاه بدوی و تجدیدنظر. 93

ماده 37- ترتیب رسیدگی مقدماتی و غیره. 93

ماده 38 (اصلاحی به موجب تصویب نامه 08/11/1399 هیأت وزیران)- مجازاتهای انتظامی   94                     

       ماده 39- تعیین تکلیف وجوه حاصل از اجرای بند 2 ماده فوق... 95

ماده 40- طبقه‌بندی تخلفات انتظامی و تطبیق آنها با هر یک از مجازاتهای مذکور در ماده 38  96

ماده 41- تشدید مجازات... 96

ماده 42- رسیدگی به صلاحیت سردفتر یا دفتریار. 96

ماده 43- تعلیق سردفتر یا دفتریار. 109

ماده 45- اثر جلب رضایت شاکی و یا استعفای مشتکی‌عنه. 113

ماده 44- صدور رأی مقتضی... 113

ماده 46- مرور زمان نسبت به تعقیب انتظامی و تخلفات سردفتران و دفتریاران  113

ماده 47- تقسیم درآمد دفترخانه. 114

                                      ماده 48- قابلیت تجدیدنظر. 115

ماده 49- شرط صدور اجازه اشتغال مجدد سردفتر یا دفتریار منفصل... 115

فصل پنجم- امور مالی... 115

ماده 50- وجوه موضوع تنظیم و ثبت سند در دفاتر اسناد رسمی... 115

ماده 51-. 117

عدم وصول حقّ‌الثبت.... 117

ماده 52- تکلیف دفاتر اسناد رسمی... 118

ماده 53- سهم سردفتران و دفتریاران از درآمد حاصل از حقّ‌الثبت.... 119

ماده 54- تعرفه حقّ‌التحریر. 120

ماده 56- خرید و نگهداری اوراق قرضه و اسناد خزانه. 126

ماده 55- منسوخ.. 126

ماده 57- صندوق تعاون سردفتران و دفتریاران.. 126

فصل ششم- کانون سردفتران و دفتریاران.. 127

ماده 58- تأسیس کانون سردفتران و دفتریاران.. 127

ماده 60- انتخاب هیئت مدیره کانون سردفتران مرکز هر استان.. 128

ماده 59- اداره کانون سردفتران.. 128

ماده 61- هیأت نظارت بر انتخابات... 128

ماده 62- سردفتران و دفتریاران دارای صلاحیت برای عضویت هیئت مدیره کانون  128

ماده 63- انتخاب اعضای هیئت مدیره کانون.. 128

ماده 64- دوره تصدی اعضای هیئت مدیره. 129

ماده 65- انتخاب رئیس، نایب رئیس، خزانه‌دار و دبیر کانون.. 129

ماده 66- وظایف کانون.. 130

ماده 68- بیمه سردفتران و دفتریاران.. 136

ماده 67- امور استان فاقد کانون سردفتران.. 136

فصل هفتم- مقررات مختلفه. 137

ماده 69- معرفی شخص واجد صلاحیت برای تصدی دفترخانه خود. 137

ماده 70- متحدالشکل شدن اوراق تنظیم اسناد در دفاتر اسناد رسمی... 139

ماده 71- اعلام بی‌اعتباری اسناد رسمی به سازمان.. 139

ماده 72- اعلام حجر. 152

ماده 73- نظارت و بازرسی دفاتر اسناد رسمی... 152

ماده 74- ضرب‌الاجل تشکیل دفترخانه. 153

ماده 75- تهیه و اجرای آیین‌نامه‌های ق.د.ا.ر. 154

ماده 76- الغای قوانین و مقررات مغایر. 184

کتاب دوم: از قانون ثبت اسناد و املاک مصوّب 26/12/1310. 185

ماده 81- دفاتر اسناد رسمی... 185

ماده 82- تعهد به تبعیّت از قوانین و نظام‌نامه وزارت دادگستری... 185

ماده 83- حوزه صلاحیت دفاتر اسناد رسمی... 185

ماده 84- وظیفه نماینده اداره ثبت.... 185

ماده 85- عدم نیاز به حضور نماینده. 186

         ماده 86- تحصیل اطمینان از هویّت متعاملین یا متعهد.. 186

ماده 87- امضاء. 188

ماده 88- اعتبار نسبی... 188

ماده 89 (اصلاحی 09/05/1321)- سهم سردفتر و دفتریار از درآمد حاصل از حقّ‌الثبت   190

ماده 90- تسلیم برخی عایدات عمومی به خزانه. 190

ماده 91- لازم‌الرعایه شدن مقررات این قانون در دفاتر اسناد رسمی... 191

کتاب سوم: قانون توزیع حقّ‌التحریر دفاتر اسناد رسمی موضوع ماده 54 قانون دفاتر اسناد رسمی و دفتریاران مصوّب 25/04/1354   193

ماده واحده- پرداخت درآمد حاصل از حقّ‌التحریر دفاتر اسناد رسمی مصوّب 28/03/1373  193

کتاب چهارم: ‌قانون اصلاح پاره‌ای از مواد قانون دفاتر اسناد رسمی و کانون سردفترداران و دفتریاران مصوب 25/04/1354   203

ماده 1- حذف مصوب 03/03/1371.. 203

ماده 2- لغو یک لایحه قانونی... 203

ماده 3- پاداش به کارکنان دفاتر اسناد رسمی... 203

کتاب پنجم: ‌قانون اصلاح بعضی از مواد قانون ثبت و قانون دفاتر اسناد رسمی ‌مصوب 27/06/1322  207

ماده 1- اقامه دعوا 207

ماده 2- مرجع رسیدگی به دعاوی ناشی از دستور اجرای اسناد رسمی... 207

ماده 3- اختصاری بودن رسیدگی به دعاوی مزبور. 207

ماده 4- جریان عملیات اجرایی... 207

ماده 5- قرار توقیف عملیات اجرایی... 208

ماده 6- الزام به پرداخت خسارت... 208

ماده 7- بازگشت عملیات اجرایی به حالت قبل از اجراء. 209

ماده 8- ترتیب اجرای مفاد اسناد رسمی و غیره. 209

ماده 9 (اصلاحی 28/12/1335)- ‌هزینه مسافرت و فوق‌العاده مهندسین و نمایندگان و غیره 209

ماده 10- الغای قوانین مغایر. 210

کتاب ششم: قانون تسهیل تنظیم اسناد در دفاتر اسناد رسمی... 211

ماده 1- تطبیق سند با دفتر املاک و اعلام وضعیت ثبتی و بررسی عدم بازداشت مصوب 24/05/1385  211

ماده 2- تفهیم آثار و تبعات سند تنظیمی... 215

ماده 3- مسؤولیت صحت و اعتبار اسناد تنظیمی... 215                                               

     ماده 4- تنظیم سند رسمی راجع به نقل و انتقال تلفن ثابت و همراه. 215

ماده 5- نقل و انتقال ماشین‌‌های چاپ، لیتوگرافی و صحافی... 216

ماده 6- معافیت از پرداخت عوارض و اخذ هرگونه گواهی... 218

ماده 7- تهیه و تصویب آیین‌نامه اجرایی... 218

ماده 8- الغای قوانین مغایر. 222