نام ناشر | گنج دانش |
نام مولف | محمدجعفر جعفری لنگرودی |
سال انتشار | 1398 |
نوبت انتشار | 13 |
قطع کتاب | وزیری شومیز |
تعداد صفحه | 272 |
تیراژ | 250 |
شابک | 9789645986346 |
تعریف اصول فقه
تعریف علم (علم عادی)
ظن
شک
عقل
اماره
حسن و قبح عقلی
اصول لفظی
خطاب (قانون یا شرع)
خبر (احادیث)
امر
نهی
عام و خاص
اقسام مخصص
استثناء
مطلق و مقید
مجمل و مبین
نسخ – بداء
اقسام ناسخ
فعل معصوم
اجماع
قیاس
اجتهاد
تخطئه و تصویب
اصلة الاباحه – اصالة الحظر
استصحاب
هرگاه این فهرست را با فهرست کتاب «المعتمد فی اصول الفقه» تألیف ابوالحسین محدبن الطیب البصری المعتزلی متوفی به سال 436 هـ مقایسه کنیم ، کمتر تفاوت قابل ملاحظه ای را بین موضوعات این دو کتاب می بینیم.
دوم – فهرستی از کتاب «اصول السرخی» تعریف ابوبکر محم بن احمد بن ابی سهل السرخی به سال 490 هـ در دست داریم که نسبتآ تفاوت چشم گیر با فهرست دو کتاب مذکور دارد. و آن از قرار ذیل است.
امر
حسن و قبح
خطاب (قانون یا شرع)
نهی
شارع
مشروعات (فرض – واجب – سنت - نفل)
عزیمت و رخصت
عام و خاص
مشترک
مؤل
ظاهر – نص – مفسر – محکم
اصول لفظی
ادله (کتاب – سنت – قیاس - اجماع)
خبر
اجماع
تعارض نصوص (تعارض قوانین)
مجمل و مبین
تغییر و تبدیل (استثناء)
نسخ
فعل معصوم
وحی
شرایع سابق
قول صحابی
قیاس
اهلیت و اقسام آن
از سنجش فهرست این کتاب با فهرست دو کتاب قبل چنین معلوم است که علم اصول (یا مقدمۀ عمومی علم حقوق) در مکتب حنفی به گونه ای مطرح بود و نزد عدلیه (شیعه و معتزله) به گونه دیگر طرح شده بود. هرچند که در بسیاری از مسایل زیر عنوان واحد ، بحث کرده اند و با یکدیگر تفاوت دارند.
عقل – نص
ماهیات شرعیه
تفاهم عرف
حقیقت شرعیه – حقیقت عرفیه
ظن
اجتهاد و تقلید
اخبار
تعدی از نص
قیاس
وحدت طریق مسئلتین
عموم منزلت
نص (قانون - شرع)
امر
نهی
مفهوم
عام
تعارض اخبار
اصل برائت
اجتهاد و تقلید
استصحاب
کتاب
اجماع
فعل معصوم
خلاف قاعده
اصالة الحقیقة
فهرست کتاب «الفوائد الجدید» از قرار ذیل است
تقیه
اصول لفظی
مطلق و مقید
مجمل و مبین
اجماع
وجوب نفسی
شرع سابق
عقود جدید
عذر در اجراء برخی از اجزاء تکلیف (تعهد)
عبادات ، توفیقی است
لغات ، توفیقی است
اصل اشتغال
امر
عام و خاص
معلوم بودن شروط ضمن العقد
خبر
اصل برائت
حسن و قبح عقلی
جبر و تفویض
حقیقت شرعیه
صحیح و اعم
اجتهاد و تقلید
اصول لفظی
المیسور لایترک بالمعسور
اصل در واجب و مندوب
امر
مقدمه واجب
نهی
عام و خاص
مطلق و مقید
کتاب (قرآن)
رأی معصوم
خبر
سکوت ، دلیل نیست
اصل اباحه
اصل برائت
اصل صحت
ذوالید
اصل عدم ولایت افراد جامعه بر یکدیگر
اصل احترام مال غیر
اهلیت
استفاده از عمل غیر
ادله (حجیت قطع)
علم و علمی
اجتهاد و تقلید
عقل
عرف
تخطئه و تصویب
تفاسیل سنن
اصل احتیاط
شخص
شرائط تکلیف
شرائط فاعل
شرائط فعل
شک در تحقق سبب
عبادات ، توقیفی است
بدعت