حقوق شهروندی و تحولات سیاست کیفری ایران

کتاب حقوق شهروندی و تحولات سیاست کیفری ایران مولف: سینا نجفی

در اجرای عدالت کیفری در جامعه مدنی حفاظت و پاسداری از حقوق شهروندان امری لازم و ضروری است،  مهم ترین محور حفاظت و پاسداری از حقوق شهروندی،  اجرای عدالت کیفری منطبق با اصول دادرسی عادلانه است.زیرا حاکمیت به منظور حفظ نظم وامنیت  شهروندان در جامعه ،  ناگزیر از وضع مقررات کیفری است. تا نسبت به  شهروند متجاوز به حقوق جامعه یادیگر شهروندان واکنش کیفری متناسب نشان دهد.اما رویکرد مهم این نوع برخورد،  درگرو حفظ توازن،  بین حقوق جامعه وحقوق دفاعی متهم یا ناکرده جرم است. در غیر این صورت،  اجرای عدالت کیفری نمی‌تواند تبلور منصفانه ای داشته باشد.

ازاین رو،  در عصرکنونی،  شیوه رسیدگی به اتهام انتسابی به شهروند،  خودسرانه نیست بلکه مطابق اصول و قواعد و مقرراتی است که آیین دادرسی کیفری نامیده می‌شود. تضمین حقوق دفاعی متهم،  بر مبنای اصول دادرسی عادلانه،  از ویژگی‌های بارز حکومت قانونمدار و مردمسالار،  محسوب می‌شود. براساس چنین رویکردی است که شهروند متهم یا ناکرده جرم،  می‌تواند در پرتو حقوق دفاعی و ابزار اساسی آن (حق بهره مندی از وکیل مستقل) از تعرض احتمالی حاکمیت یادیگر شهروندان مصون مانده و از تعقیب ومجازات ناروا در امان باشد.

 قانون آیین دادرسی مصوب 1392،  در مواد 1 الی 7 ،  اصول حاکم براین قانون را در زمینه حقوق شهروندی متهم،  در واقع به عنوان سر لوحه مقررات  خود،  مورد تاکید قرار می‌دهد.  مخاطب رعایت این اصول ومقررات،  مقامات قضایی،  ضابطان داد گستری وسایر اشخاصی هستند که در فرایند دادرسی مداخله دارند. مانند مطلع یا شاهد.این اصول وقواعد،  برگرفته از قانون اساسی،  منابع فقهی ومنطبق با موازین حقوق بشری است.

سوالات اساسی که در این کتاب در خصوص دادرسی مطرح و مورد بررسی قرار می‌گیرد این است که  حقوق شهروندی در تحولات سیاسیت کیفری تقنینی چه روندی را طی کرده است؟ حقوق شهروندی در تحولات سیاسیت کیفری اجرایی در مرحله پژوهشات مدماتی و صدور حکم دچار چه تغییراتی شده است؟ علاوه بر دادرسی،  بحث مجازات‌ها نیز یکی از مقولات مهم حقوق کیفری است که ارتباط تنانگی با مباحث حقوق بشری دارد. سوال مهمی که در این خصوص مطرح و بررسی می‌شود این است که حقوق شهروندی در تحولات سیاست کیفری در زمینه مجازاتها از جمله مجازات سنگسار چه تغییری کرده است؟ در راستای بررسی و پاسخ به سوالات مورد اشاره،  کتاب حاضر در صدد تحلیل و بررسی این مهم خواهد پرداخت. به همین منظور کتاب حاضر به چهار فصل اصلی و یک فصل جمع بندی پرداخته است.در فصل اول به مفاهیم حقوق بشر و حقوق کیفری را بیان کرده، در فصل دوم مبانی نظری و فقهی رعایت حقوق شهروندی در حقوق کیفری تبیین شده است.در فصل سوم حقوق شهروندی و تحولات سیاست کیفری تقنینی تبیین و تحلیل شده است.در فصل چهارم حقوق شهروندی و سیاست کیفری اجرایی مورد بررسی قرار گرفته است و در نهایت فصل  پنجم جمع بندی را بیان کرده است.

 

کلیک نمایید:

کتب قوانین مجازات اسلامی

کتب آیین دادرسی کیفری

فهرست مطالب

 

پیشگفتار. 1

 

فصل اول: مفاهیم. 3

مبحث اول- حقوق بشر و حقوق شهروندی.. 3

گفتار اول- تعریف حقوق بشر. 3

گفتار دوم- خاستگاه حقوق بشر. 6

گفتار سوم- حقوق شهروندی.. 8

بند اول- تعریف حقوق شهروندی.. 8

بند دوم- حقوق شهروندی در حقوق ایران. 11

گفتار چهارم- نسبت بین حقوق شهروندی و حقوق بشر. 14

مبحث دوم- حقوق کیفری و ویزگی‌های آن. 15

گفتار اول- امری بودن قواعد حقوقی.. 17

گفتار دوم- حاکمیتی بودن. 20

گفتار سوم- کیفرگرا‌ بودن‌. 20

 

فصل دوم: مبانی نظری و فقهی رعایت حقوق شهروندی در حقوق کیفری.. 23

مبحث اول: مبانی نظری حقوق شهروندی در حقوق کیفری.. 23

گفتار اول: کرامت انسانی.. 24

گفتار دوم: دادرسی عادلانه. 25

گفتار سوم‌: اصل برائت... 27

بند اول:  مبنای اصل برائت... 29

بند دوم: حقوق ناشی از اصل برائت... 32

مبحث دوم: منابع  فقهی و حقوقی حقوق شهروندی.. 34

گفتار اول: منابع فقهی.. 34

بند اول: قرآن. 35

بند دوم: سنت معصومین.. 37

بند سوم: اجماع. 39

گفتار دوم: منابع حقوقی بین المللی.. 40

گفتارسوم: منابع حقوقی داخلی.. 43

بند اول: قانون اساسی.. 43

الف) قانون اساسی مشروطیت... 43

ب) قانون اساسی 1358. 45

بند دوم: قوانین عادی.. 46

الف) قانون مدنی.. 46

ب) قوانین دادرسی.. 48

 

فصل سوم: حقوق شهروندی و تحولات سیاست کیفری تقنینی.. 51

مبحث اول: حقوق شهروندی اقلیت‌های دینی.. 51

گفتار اول: حقوقی‌سازی حقوق اقلیت‌های دینی.. 52

گفتار دوم: خلاءها و کاستی‌های تقنینی در مورد بزه‌دیدگان اقلیت‌های دیـنی.. 54

بند اول: قذف و دشنام به مقدسات انسانی‌ اقلیت‌های‌ دین‌.. 54

بند دوم: جرم ربا 54

بند سوم: جرائم حـدّی.. 54

بند چهارم: جنایت عمدی بر‌ نفس‌ در مورد بزه‌دیده اقلیت‌های دیـنی‌.. 55

گفتار سوم: سیاست جنایی افـتراقی‌ و لزوم‌ آن در مورد بزه‌-دیدگان اقلیت‌ های دینی.. 57

مبحث دوم: حمایت از کودکان بزه دیده 60

گفتار اول: حمایت از حق حیات... 61

بند اول:  فرزند کشی.. 62

بند دوم: حکم فرزندکشی در قانون. 63

گفتار دوم: نقد حکم معافیت پدر و جد پدری از قصاص ولد و لزوم تشدید مجازات... 65

مبحث سوم: حقوق بشر در زمینه حقوق زنان. 67

گفتار اول: قصاص.... 67

بند اول: امکان اجبار‌ مـرد جـانی به پرداخت‌ دیه‌ی‌ زن. 68

بنددوم: امکان‌ احتساب مهر زن یا طلب او‌ و یا‌ ولی دم‌ به‌ جای‌ فاضل دیه‌. 68

بند سوم: امکان پرداخت‌ دیه‌ از بیت‌المال. 69

گفتار دوم: دیه. 70

گفتار سوم: جبران فاضل دیه‌ی زن از صندوق تأمین خسارت‌های بدنی.. 72

 

فصل چهارم: حقوق شهروندی و تحولات سیاست کیفری اجرائی.. 77

مبحث اول: تحولات حقوق شهروندی در مرحله پژوهشات مقدماتی و دادرسی.. 77

گفتار اول: تحولات حقوق شهروندی متهم در مرحله مقدماتی.. 77

بند اول: حق اطلاع از موضوع اتهام. 78

بند دوم: حق داشتن وکیل.. 80

بند سوم: حق سکوت و اعتراض.... 85

الف) حق سکوت... 85

ب) حق اعتراض.... 86

بند چهارم: حقوق متهم در قرار ترک تعقیب... 87

بند پنجم: حقوق متهم در قرار تعلیق تعقیب... 89

بند ششم: عدالت کیفری.. 93

بند هفتم: خسارت ایام بازداشت... 95

بند هشتم : محدودیت در قرار بازداشت موقت... 96

گفتار دوم: حقوق شهروندی در مرحله دادرسی.. 101

بند اول : اصل برائت در مرحله دادرسی.. 102

بند دوم : اصل بی طرفی قاضی.. 104

بند سوم: اصل علنی بودن دادرسی.. 106

بند چهارم: اصل تضمین حق دفاع متهم. 111

بند پنجم- اصل برابری سلاح ها 113

الف) حق برخورداری متهم از مساعدت وکیل.. 117

ب) حق برخورداری از دسترسی برابر. 120

ج) امتناع از رسیدگی کیفری.. 122

د) حق احضار شهود له و علیه. 123

بند ششم: اصل تسریع در دادرسی.. 125

مبحث دوم: حقوق شهروندی در زمینه اجرای مجازات ها 130

گفتار اول: مجازات سنگسار. 130

گفتار دوم: دیه زنان. 132

 

فصل پنجم: جمع بندی.. 135

الف- ابتکارات و نوآوری‌های قانون آئین دادرسی کیفری در ارتباط با حقوق متهم. 136

ب) ابتکارات و نوآوری‌های قانون آئین دادرسی کیفری در خصوص حقوق متهم در فرایند دادرسی کیفری   139

 

فهرست منابع. 145

الف- فارسی.. 145

-کتب... 145

-مقالات... 148

-پایان نامه. 149

-جزوات... 149

ب-عربی.. 149

ج- لاتین.. 150