کتاب بایسته ها وبافتارهای حقوق اساسی پاره نخست (اصول منابع و مبانی)

حقوق، مجموعه قواعدی است که از طریق مؤسسات اجتماعی یا دولتی، به منظور تنظیم رفتار ایجاد و اعمال می‌شود و مجموعه قوانین و مقرراتی است که حاکم و ناظر بر روابط افراد و اشخاص می‌باشد که تعاملات افراد جامعه را نظم می‌دهد.

حقوق اساسی مجموعه قواعدی است که حقوق سیاسی، اجتماعی و شهروندی بنیادی مردم را نسبت به ،حکومت حقوق و وظائف حکومت را نسبت به مردم و همچنین ساختار حکومت و روابط اجزای آن را با یکدیگر تبیین می‌کند.

در زمینه حقوق اساسی، آثار فاخر و ارزشمندی از استادان بزرگ و برجسته هم چون: شادروان دکتر قاسم قاسم زاده، شادروان استاد دکتر محمد هاشمی، دکتر سید ابوالفضل قاضی، دکتر منوچهر طباطبایی موتمنی، دکتر علی اکبر گرجی ازندریانی، دکتر سید جلال الدین مدنی و دکتر خیراله پروین، دکتر حسن خسروی، دکتر حسین جوان‌آراسته به رشته تحریر در آورده‌اند و همگی از ارزش بالایی برخوردار می‌باشند و مورد استفاده علاقمندان قرار می‌گیرد.

ولی تاکنون هیچ کتابی در حوزه حقوق اساسی یک اثر واحد و منظم نبوده که مورد استفاده همزمان جامعه دانشگاهی و حقوقی و سایر علاقمندان به مباحث کاربردی حقوق اساسی نبوده و به کرار قاطبه دانشجویان در دانشگاه‌های مختلف در مواجه با من اعلام داشته‌اند که علیرغم گذراندن دروس حقوق اساسی در کلاس درس حتی با نمره عالی، متوجه خیلی از مفاهیم و اصطلاحات در حقوق اساسی را نشده و یا در اجتماعات عمومی، علاقمندان به مباحث حقوق اساسی ابراز داشته‌اند آثار موجود در حوزه حقوق اساسی، بدلیل نگارش دانشگاهی، قابل درک نمی‌باشد. با استعانت از خداوند منان و با بهره گیری از آثار بزرگان اندیشمندان و فرهیختگان در حوزه حقوق عمومی به ویژه در حقوق اساسی، بنده را واداشت.

تا در پاسخ به نیازهای دانشجویان گرامی و علاقمندان به حقوق اساسی، پژوهش حاضر را به رشته تحریر در آورده تا بلکه تلاشی شده باشد تا پویندگان این رشته، پاسخ ابهامات و مجهولات خود را دریافت نمایند.

ساختار کتاب در کنار تبعیت از الزامات سر فصل حقوق اساسی در مراکز دانشگاهی در سه پاره و قسمت می‌باشد.

پاره نخست آن به اصول، مبانی و منابع حقوق اساسی اختصاص داده شده و این پاره در پنج بخش می‌باشد که در آنان به تعریف و مفهوم حقوق اساسی، مبانی و منابع حقوق اساسی، اهداف و ویژگی‌های حقوق اساسی، مفهوم قانون و اقسام آن و همچنین بازنگری در قانون اساسی، دولت و عناصر تشکیل دهنده دولت، حاکمیت (مردم، ملی، مطلق) و حاکمیت در اسلام، فلسفه مکتب حقوق طبیعی، نظریه‌های پیدایش دولت، اقسام حکومت، طبقه بندی حکومت از منظر: منتسکیو، روسو، ماریوت و لیکا، دموکراسی (مستقیم، غیر مستقیم) تفکیک قوا (مطلق، نسبی)، سازمان دولت (قوای سه گانه: مقننه، مجریه و قضائیه)، حقوق و تکالیف فرد در مقابل دولت (مردم و حکومت) و انتخابات، نظام‌های انتخاباتی، شرایط انتخاب کنندگان و انتخاب شوندگان، پرداخته خواهد شد.

در پاره نخست، نگارنده کوشیده است حقوق اساسی را از دو منظر حقوقی و سیاسی مورد بحث قرار داده و از مباحث کلیشه‌ای و کلی گویی (که بعضاً، پژوهشگران حقوق اساسی مبتلا بوده) خودداری کرده و تلاش شده است تا مباحث را از صرف دانشگاهی خارج کرده و به سمت استفاده دوگانه : دانشگاهی - غیر دانشگاهی، سوق دهد. چرا که امروزه مطالبه گری اجتماعی به ویژه حقوق اساسی و شهروندی را در نزد احاد افراد جامعه از اهمیت والایی برخوردار می‌باشد.

پاره دوم، در رابطه با بررسی تحلیلی ساختارهای حکومت، نهادهای اساسی و قوای حاکم در حقوق اسلام و سایر مکاتب حقوقی، سازمان دهی قوای حاکم (قوه مقننه، قوه مجریه و قوه قضاییه)، و انواع کارکردهای آن در نظام حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران و سایر نظام‌های حقوقی و نهادهای اساسی خاص: مجمع تشخیص مصلحت نظام، شورای عالی امنیت ملی شورای انقلاب فرهنگی و شورای عالی فضای مجازی، شوراها، صدا و سیما، شورای بازنگری در قانون اساسی و پاره سوم، به بررسی تحلیلی حقوق و تکالیف مردم، حقوق بشر، حقوق شهروندی، انواع حکومت مردم و ساز و کارهای اعمال آن در نظام حقوق اساسی جمهوری اسلامی، ایران و سایر نظام ها، ویژه شده است.

در پژوهش حاضر، نگارنده با بهرمندی و استفاده (شکلی و محتوایی) از کتب حقوق اساسی استادان ارزشمند جنابان آقایان:1- دکتر سید محمد هاشمی، 2- دکتر سید ابوالفضل قاضی «شریعت پناهی»،  3-دکتر منوچهر طباطبایی موتمنی، 4-دکتر جلال الدین مدنی، 5- دکتر جعفر بوشهری، 6- دکتر علی اکبر گرجی ازندریانی، 7- دکتر محمدرضا ویژه، 8 - دکتر خیراله پروین 9- دکتر حسن خسروی و دکتر حسین جوان آراسته و همچنین تقریرات دوره کارشناسی ارشد و دکتری خود و یادداشت‌هایی که طی سال‌های تدریس برای درس حقوق اساسی در مقاطع مختلف، داشته‌ام.

این کتاب به عنوان منبع اصلی درس حقوق اساسی (اصول، مبانی و منابع) در مقطع کارشناسی رشته حقوق و به عنوان منبع کمکی برای علاقه مندان به پژوهش در حوزه حقوق اساسی و استفاده تخصصی برای وکلا، قضات و کلیه علاقمندان به مباحث حقوق اساسی، فراهم آمده است

کتابی که در اختیار شما قرار گرفته است، حاصل کار انسان بوده و به رغم مساعی زیاد و نهایت دقت خود را در تدوین و تألیف این کتاب به کار گرفته، اما خود را مصون از اشتباه نمی‌داند و ممکن است دارای کاستی‌هایی باشد و نمی‌توان ادعا کرد خالی از عیب و نقص است