مبانی فقهی حقوقی دفاع مشروع در خارج از مرزها

  بر اساس مبانی فقه اسلامی و نیز اصول پذیرفته شده در حقوق بین­ الملل، دفاع مشروع محدود به مرزهای جغرافیایی یک کشور است و دفاع در خارج از مرزهای جغرافیایی همواره محل اختلاف­ نظر صاحب نظران بوده است. در این تحقیق، مشروعیت دفاع در خارج از مرز در دو حوزه دفاع از خود و دفاع از دیگران، با کنکاش در مبانی فقهی (آیات، روایات، عقل و اجماع) و اصول حقوق بین­ الملل (منابع مکتوب بین المللی، رهنامه حقوقی و عقل) موردبررسی قرار گرفته است. بررسی منابع فقهی معتبر و نظریه­ های حقوقدانان در حقوق بین­ الملل و رویه و عرف بین­ المللی نشان می دهد، در حوزه دفاع از دیگران، مصداق­ هایی چون دفاع از هم پیمان و مداخله با دعوت یا رضایت کشور موردتهاجم (با رعایت الزام­ های حقوقی)، براساس مبانی اسلامی و موازین حقوق بین­ الملل قابل توجیه است و در حقوق اسلامی، مشروعیت مواردی چون دفاع از سرزمین های اسلامی، دفاع از مسلمانان و ملت­ های مظلوم غیرقابل تردید است. مشروعیت دفاع پیشدستانه (دفاع از خود در خارج از مرزها)، در جایی که ورود خسارت، قطعی یا نزدیک به قطعی بودن­ ، همراه با قرائن متقن باشد و توسل به زور برای دفاع از خود در برابر آن خطر، ضرورت داشته باشد، براساس مبانی (عقلی) اسلامی و رهنامه برخی از حقوقدانان پذیرفته شده است. در هر دو قلمروِ دفاع از دیگران و دفاع از خود، مشروعیت دفاع خارج از مرز در موارد استثنایی (در عین رعایت محدودیت­ های توسل به زور) قابل اثبات است.