تحلیل فقهی حقوقی قرارداد فرنچایز – با تأکید بر مقررات فرنچایز در لایحه تجارت

کتاب تحلیل فقهی- حقوقی قرارداد فرنچایز با تأکید بر مقررات فرنچایز در لایحه تجارت- محسن فضلی روزبهانی – دکتر محمدعلی معیّر محمدی

یکی از قرارداد های که معمولا بعد از ظهور و ثبت حقوق مالکیت ثبت و به ویژه بعد از توسعه حقوق مربوط به علامت تجاری اهمیت یافته قرارداد فرانشیز می‌باشد. قرارداد فرانشیز، قراردادی است که بین فرانشیز دهنده و فرانشیز گیرنده به عنوان مالک حقوق مالکیت فکری، منعقد می‌شود .به عبارت دیگر فرانشیز گیرنده معمولا از حقوق مربوط به علامت تجاری و بعضا حقوق مالکیت فکری متعلق به فرانشیز دهنده که محدود به مدت زمان است استفاده می‌کند. هدف اصلی این پایان نامه تحلیل فقهی-حقوقی قرارداد فرنچایز با تاکید بر مقررات فرنچایز در لایحه تجارت است.

روش مورد استفاده در این پایان نامه توصیفی-تحلیلی است و روش گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای است. قرارداد فرانشیز اگرچه اصولا متشکل از چند قرارداد همچون قرارداد مجوز بهره‌برداری از علامت تجاری و قرارداد توزیع است،‌ اما دارای تفاوت‌های مهمی با آنها می‌باشد. هر قراردادی دارای چهار موضوع اساسی یعنی تشکیل، اعتبار، اجرا و اختتام است که مهمترین بخش قرارداد نیز «اجرای» آن است و بیشترین اختلافات طرفین نیز غالبا در رابطه با این بخش مطرح می‌گردد. اجرای قرارداد فرانشیز مستلزم انجام تعهدات مقرر در خود قرارداد و همچنین تعهدات مندرج در قانون حاکم بر قرارداد می‌باشد. مطالعه تعهدات اساسی هریک از طرفین قرارداد فرانشیز و بررسی ضمانت اجرای آنان، مهمترین و پیچیده‌ترین موضوع مرتبط با قراردادهای فرانشیز است.بررسی این تعهدات نشان می‌دهد که تعهدات اساسی طرفین و ضمانت اجرای آن باید به صورت دقیقی در قرارداد ذکر شود زیرا بیشتر کشورها دارای قانون جامعی در رابطه با اینگونه قراردادها نمی‌باشند، بلکه صرفا تنها بخشی از تعهدات اساسی طرفین (مانند تعهد به افشای اطلاعات پیش‌قراردادی) را مورد توجه قرار داده‌اند.

 

فهرست مطالب

چکیده

مقدمه

 

 فصل اول: کلیات... 15

مقدمه.. 15

 اهمیت و ضرورت... 19     

اهداف... 19

سوالات... 20

فرضیات... 20

جنبه نوآوری... 21

روش.... 21      

 پیشینه.. 21    

ساختار. 24

 

فصل دوم:مفاهیم و مبانی... 27

مفهوم قرارداد فرنچایز. 27

تعریف، تاریخچه و ماهیت قرارداد فرنچایز. 27

تعریف قرارداد فرنچایز. 27     

 تاریخچه قرارداد فرنچایز. 31   

ماهیت حقوقی قرارداد فرنچایز. 31

مقایسه قرارداد فرنچایز با قرارداد های مشابه. 36

قرارداد مجوز بهره برداری(لیسانس) 36

الف : مقایسه از حیث ماهیت... 36

ب : مقایسه از حیث آثار  38   

 قرارداد توزیع. 39  

نمایندگی تجاری.. 40

احکام و انواع فرنچایز. 41   

 احکام فرنچایز. 41         

شخصی بودن قرارداد. 42

استقلال طرفین.. 43

نظارت در فرنچایز. 44

همکاری.. 45

انواع فرنچایز. 47

فرنچایزها از حیث روش های واگذاری و اجرای این قرارداد. 47

الف) تک واحدی و چند واحدی.. 47

ب) فرانشیز اصلی ، فرعی ، گسترش یا توسعه. 47

ج) فرانشیز گوشه یا دکه های تجاری.. 49

 تقسیم بندی براساس ماهیت تجارت فرنچایز. 49  

الف) فرانشیز خدمات.. 49

ب) فرانشیز توزیع. 50             

 ج) فرانشیز تولید. 50     

د) فرانشیز صنعتی.. 50

تقسیم بندی بر اساس صور انعقاد. 51

الف) ترکیبی و واحد. 51

ب) فرانشیز انحصاری، غیر انحصاری، منفرد. 51

مروری بر لایحه تجارت... 52      

 

      فصل سوم: تحلیل فقهی و حقوقی قرارداد فرنچایز. 55

مبانی تحول پذیری فقه معاملات... 55

امکان فهم مصالح احکام در فقه معاملات.. 58

تعلیل پذیری فقه معاملات.. 60

امضائی بودن احکام معاملات.. 61

ارشادی بودن اوامر باب معاملات.. 63

قرارداد فرنچایز در تجارت بین الملل... 64      

 ارتباط فرنچایز و حقوق مالکیت فکری.. 65      

حقوق ناشی از مالکیت فکری.. 65

الف) حق انحصاری در بهره برداری و حق تعقیب... 65

ب) حق انتقال و اعطا اجازه بهره برداری از حقوق مالکیت فکری.. 67

فرنچایز و انتقال تکنولوژی.. 68

الف) مفهوم تکنولوژی.. 68

ب) انتقال تکنولوژی با فرانشیز. 69

فرنچایز و حقوق رقابت...      71       

معاملات پیوندی یا شرط خرید کالای اضافی.. 73

موسسات مرتبط با فرنچایز  و مقررات تاثیر گذار 77

موسسات.. 77

الف) فدارسیون اروپایی فرانشیز. 77

ب) انجمن بین المللی فرانشیز. 77

ج) شورای جهانی فرانشیز. 78

 د) کنفدراسیون آسیا و اقیانوسیه فرانشیز. 78 

ه) موسسه بین المللی یکسان سازی حقوق خصوصی.. 79  

 و) سازمان جهانی مالکیت فکری.. 79  

مقررات تاثیر گذار بر  فرنچایز. 80

الف) قوانین نمونه موسسه بین المللی یکسان سازی حقوق خصوصی.. 80

ب) کد اخلاقی اروپایی فرانشیز. 81

ج) آیین نامه های معافیت دسته جمعی کمیسیون اروپا  82       

 د) اصول اروپایی حقوق قراردادها در مورد نمایندگی تجاری، فرانشیز و توزیع کالا. 82      

ه) راهنمای قرارداد فرانشیز. 83

اوصاف قرارداد فرانچایز. 83

اوصاف عمومی... 83

لزوم قرارداد فرانچایز. 83

منجز بودن قرارداد فرانچایز. 84

معوض بودن قرارداد فرانچایز. 85

 عهدی بودن قرارداد فرانچایز. 85   

اوصاف اختصاصی.. 86

مزایا و معایب فرنچایز. 87

مزایای قرارداد فرنچایز. 87           

 مزایای فرنچایز برای فرنچایز دهنده 87       

مزایای فرنچایز برای فرنچایز گیرنده 88

معایب فرنچایز. 89

معایب فرنچایز برای فرنچایز دهنده 89

معایب فرنچایز برای فرانشیز گیرنده 90

مقایسه فرنچایز با سایر عقود. 91

مقایسه قرارداد فرانشیز و عقد اجاره 91

مقایسه قرارداد فرانشیز و عقد بیع. 92

مقایسه قرارداد فرانشیز و حق انتفاع. 92

مقایسه قرارداد فرانشیز و وکالت... 93

مقایسه قرارداد فرانشیز و عقد صلح.. 93

مقایسه قرارداد فرانشیز و ماده 10 ق.م. 94

 

فصل چهارم: تشکیل قرارداد فرنچایز و آثار آن.. 95

شرایط تشکیل... 95

 رعایت تشریفات.. 95  

ضمانت اجرای عدم رعایت تشریفات.. 96

مورد معامله در قرارداد  فرنچایز. 98   

 دانش فنی، اسرار تجاری و اختراع. 99      

نام و علامت تجاری.. 102

خاتمه قرارداد فرنچایز. 104

انقضا مدت.. 104

انحلال.. 104

تعهدات فرنچایز دهنده. 104

تعهدات پیش از انعقاد قرارداد. 105

 تعهد به ارائه اطلاعات  موارد معافیت و ضمانت اجرای آن.. 105      

موارد معافیت از ارائه اطلاعات.. 107

ضمانت اجرای تعهد به ارائه اطلاعات.. 108

تعهدات ناشی ازقرارداد. 109

تعهدات مربوط به حقوق مالکیت فکری برای اجرای فرنچایز. 109

الف) اعطا حق استفاده از حقوق انحصاری ناشی از مالکیت صنعتی.. 109

ب) تعهد به واگذاری دانش فنی.. 112

تعهد به فراهم کردن کالاهای مورد نیاز 113

 تعهد به دادن اطلاعات در طول قرارداد. 115  

تعهد به دادن اخطار در خصوص کاهش ظرفیت تامین کالاها وسفارشات.. 116

تعهد به پشتیبانی.. 117                 

 تعهدات مربوط به ایجاد تقاضا(تبلیغات) 118                 

تعهدات فرنچایز گیرنده. 119

تعهدات پیش از قرارداد. 119

دادن اطلاعات.. 119

رازداری، تعهدی در برابر اطلاعات طرف مقابل.. 120

تعهدات ناشی از قرارداد. 121

تعهدات راجع به حقوق انحصاری ناشی از مالکیت صنعتی.. 121

الف) تعهدات راجع به علامت تجاری و طرح صنعتی.. 121

تعهدات سلبی.. 123

بعد از انحلال قرارداد. 124

دعاوی راجع  به علامت تجاری.. 124

نام‌های دامنه. 126

ب) تعهدات راجع به دانش فنی.. 127

عدم افشای دانش فنی.. 128

تعهدات راجع به راه اندازی و بهره برداری از سیستم. 131

الف) تدارک محل فعالیت و وسایل لازم برای راه اندازی و بهره برداری از سیستم. 131

ب) استخدام نیروی انسانی.. 132

تعهدات راجع به نحوه فعالیت در شبکه. 133

الف) رعایت استانداردها و دستورالعمل های فرانشیز دهنده جهت حفظ شهرت و اعتبار سیستم تجاری   133

ب) تعهد به حفظ یکنواختی محصول در سراسر بازار 134

ج) فراهم آوردن امکان نظارت و بازرسی فرانشیز دهنده 134

د) تعهد به دادن اطلاعات خاص در طول اجرای قرارداد. 135

تعهدات مالی.. 136

 الف) عوض های قرارداد. 136 

ب) تحصیل بیمه مسئولیت و حوادث.. 137  

 

      فصل پنجم: نتیجه‌گیری و پیشنهادها. 139

نتیجه گیری... 139

پیشنهادها. 141

 

منابع و مآخذ.. 143

1- منابع فارسی... 143

الف) کتب : 143

ب) مقالات.. 145

ج) پایان نامه ها 146

د) قوانین و مقررات.. 147

2- منابع غیرفارسی... 147

 الف) کتب... 147

 ب) مقالات.. 148

ج) سایت ها  148