کلاهبرداری از دیدگاه حقوق ایران

کتاب کلاهبرداری از دیدگاه حقوق ایران به همراه نکات کلیدی و قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء و اختلاس و کلاهبرداری/ تالیف: امیرحسین، قربانی

جرایم علیه اموال، همواره در جوامع و ملل گوناگون وجود داشته و در ادوار مختلف تاریخ به شکل‌های متنوع و پیچیده‌ ای به وقوع پیوسته است. وجه مشترک جرایم علیه اموال یا جرایم مالی، نقض حقوق مالکانۀ اشخاص می‌باشد. امروزه « مالکیت شخصی » یکی از پایه‌های بنیادین بسیاری از جوامع را تشکیل می‌دهد و لازمۀ حقوق و آزادی‌‌های مدنی اشخاص محسوب می‌شود. بدون شک مفاهیم مال و مالکیت از بنیان‌های اساسی جامعه محسوب می‌شود و حمایت از آنها همواره از اهداف مهم دولت‌ها به شمار می‌رود. جرایم مالی علاوه بر تعرض به منافع مالی اشخاص، موجبات بی‌ثباتی و سست شدن پایه‌های اقتصادی نظام اجتماعی می‌گردد. در حقیقت خسارت واقعی و اساسی جرایم مالی به جامعه یا بخشی از آن وارد می‌شود.

یکی از مهمترین و پیچیده ترین جرایم مالی، جرم کلاهبرداری است که امروزه به صورت متنوع و تکامل یافته در جوامع مختلف از جمله کشور ما شایع است. آنچه جرم کلاهبرداری را از سایر جرایم علیه اموال متمایز می‌سازد، این است که در اکثر این جرایم، مال بدون رضایت یا آگاهی صاحب مال و یا حتی گاه به دلیل توسل مجرم به زور و اعمال خشونت آمیز، از قربانی جرم به مجرم منتقل می‌گردد، در حالی‌که در جرم کلاهبرداری، فرد کلاهبردار به گونه ای عمل می‌کند که مالک یا متصرف مال، فریب خورده و از روی میل و رضایت به امید کسب ثروت و منفعت، مال خود را در اختیار مجرم قرار می‌دهد. اغفال و فریب قربانی جرم، نیاز به انجام مانور‌های متقلّبانه و عملیات اجرایی خاصی از سوی مجرم دارد. ممکن است جرم کلاهبرداری توسط افرادی که دارای مناصب اجتماعی، اقتصادی و یا حتی دولتی هستند صورت گیرد. به همین دلیل جرم کلاهبرداری را از زمرۀ « جرایم یقه سفیدها » محسوب کرده‌اند. در واقع این جرم بیش از آن‌که جرم فقرا و نیازمندان باشد، جرم ثروتمندان محسوب می‌گردد.

امروزه جرم کلاهبرداری به روش‌های سنتی و قدیمی آن محدود نمی‌گردد و دارای وسعت و پیچیدگی های فراوانی شده است. با پیشرفت علم و تکنولوژی و تسهیل ابزارهای ارتباطی، راه‌های ارتکاب جرایم از جمله کلاهبرداری نیز به همین میزان پیشرفت کرده و موجبات تسهیل آن فراهم گشته است. به طوری‌که یکی از پیچیده‌ترین و مرموزترین انواع کلاهبرداری در دنیای امروز ، کلاهبرداری رایانه‌ای ( الکترونیک ) است که در کشورهای مختلف از جمله کشور ما سالیانه پرونده‌های زیادی از این نوع کلاهبرداری به مراجع قضایی ارجاع می‌گردد. البته کلاهبرداری دارای اشکال پیچیده و مختلفی است که به تفصیل به بررسی آنها پرداخته شده است. پیچیدگی‌های این جرم از یک سو و نداشتن آگاهی و اطلاعات لازم از جانب مردم، باعث ایجاد مشکلات فراوانی برای جامعه شده است. بنابراین لزوم وجود کتابی تخصصی و تفصیلی در مورد جرم کلاهبرداری در جهت آموزش به جامعه ضروری به نظر می‌رسد. امید است تا با مطالبی که در این کتاب ارائه می‌گردد گامی مثبت در جهت آگاهی بخشی به جامعه برداشته شود.