مدیریت استراتژیک پروژه های عمرانی

در دنیای امروز رقابت فعالان حاضر در صنعت احداث پروژه های عمرانی، همواره در راستای افزایش کیفیت جهت رضایت ذی نفعان و تامین چارچوب توجیهات اقتصادی جهت سودآوری خود بوده است. روشن است که کسانی در این عرصه موفق تر خواهند بود، که تمام طول مسیر دوره حیات پروژه خود را بر اساس مبانی علمی طی نموده و آشنا به دانش مدیریت پروژه باشند. به همین دلیل به جرات می توان گفت که امروزه فعالیت در صنعت ساخت و ساز، بدون بهره گیری از استراتژی های مورد نیاز هر موقعیت و اجرا و کنترل صحت آنها امکان پذیر نخواهد بود. بر همین اساس است که جهت نیل به اهداف تعیین شده علی الخصوص در پروژه های بزرگ، استقرار نظام مدیریت استراتژیک پروژه ضروری می نماید.

با توجه به اینکه مباحث مدیریت استراتژیک، بیشتر در حوزه های علوم مدیریت و منابع انسانی مطرح شده است، کتاب حاضر با هدف تخصصی کردن مدیریت استراتژیک در پروژه های عمرانی، قصد دارد تا به چگونگی بکارگیری فرآیند مدیریت استراتژیک در پروژه های عمرانی پرداخته، تا به این ترتیب با ساده سازی مفاهیم کاربردی آن، گامی در جهت افزایش احتمال موفقیت پروژه ها بردارد. از آنجا که مهمترین کارکردهای یک مدیر استراتژیک پروژه شامل شناخت فرصت ها و کارآفرینی، امکان سنجی، تصمیم گیری های کلیدی و در نهایت مدیریت بحران های پروژه می باشد، در این کتاب طی هفت فصل پس از بیان مفاهیم اولیه و جایگاه مدیریت استراتژیک در پروژه های عمرانی، به تشریح هر یک از این مباحث خواهیم پرداخت.

 

کلیک نمایید:

کتب مدیریت

کتب عمومی

قابل ذکر است، این کتاب با توجه به سرفصل های درس مدیریت استراتژیک پروژه دوره کارشناسی ارشد رشته مهندسی عمران گرایش مهندسی و مدیریت ساخت، مصوب شورای عالی برنامه ریزی آموزش عالی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و تعمیم و بروزرسانی مباحث روز در علم مدیریت استراتژیک تهیه و تنظیم گردیده است.

 

فهرست مطالب

 

 

 مقدمه دکتر بانکی.. 13 

پیش گفتار. 15

فصل اول: جایگاه مدیریت استراتژیک در پروژه‌های عمرانی.. 17

مقدمه. 17

 1-1- تعریف پروژه 18      

1-2- تعریف مدیریت پروژه و سطوح آن.. 19

1-3- استراتژی پروژه 23

1-3-1- مدل استراتژی‌های رقابتی پورتر. 25

1-3-1-1- استراتژی رهبری هزینه. 25

1-3-1-2- استراتژی‌های تمایز. 26

1-3-1-3- استراتژی تمرکز. 27

1-4- برنامه ریزی استراتژیک پروژه 28

1-5- تصمیم گیری استراتژیک پروژه 29

1-6- مدیریت استراتژیک پروژه 30

1-7- مزایای استقرار نظام مدیریت استراتژیک در پروژه‌های عمرانی.. 32

فصل دوم: فرآیند استقرار مدیریت استراتژیک در پروژه. 33

مقدمه. 33

2-1- مرحله اول : تدوین استراتژی پروژه 35

2-1-1- تدوین ماموریت‌ها و رسالت پروژه 39

2-1-2- طراحی چشم انداز پروژه 40

2-1-3- تعیین فرصت‌ها و تهدیدها 42

2-1-4- تعیین نقاط ضعف و قوت... 42

2-1-5- تعیین اهداف نهایی پروژه 43

2-1-6- تدوین استراتژی‌های اجرایی پروژه 43

2-1-7- تعمیم استراتژی‌های اجرایی پروژه به صورت وظیفه ای.. 43

2-1-8- تدوین بیانیه ارزش.... 44

2-2- مرحله دوم : اجرای استراتژی پروژه 44

2-3- مرحله سوم : ارزیابی استراتژی پروژه 44

فصل سوم: تجزیه و تحلیل درونی و بیرونی پروژه. 47

مقدمه. 47

3-1- شناسایی عوامل داخلی (IFE) 48

3-2- شناسایی عوامل خارجی (EFE) 49

3-3- تشکیل ماتریس سوات (SWOT) 50

3-3-1- گام اول: وزن دهی به عوامل داخلی و خارجی شناسایی شده 51

3-3-2- گام دوم: قرار دادن نمرات حاصل از وزن دهی در نمودار  SWOT.. 52

3-3-3- گام سوم: انتخاب استراتژی مناسب با منطقه قرار گیری در نمودار. 54

3-3-3-1- استراتژی‌های تهاجم (SO) 55

3-3-3-2- استراتژی‌های محافظه کارانه (WO) 55

3-3-3-3- استراتژی‌های تدافعی (WT) 55

3-3-3-4- استراتژی‌های رقابتی‌‌ (ST) 55

3-3-4- گام چهارم: طراحی پروژه بر اساس استراتژی مشخص شده 55

3-4- تشکیل ماتریس برنامه ریزی استراتژیک کمی (QSPM) 56

فصل چهارم: امکان‌سنجی طرح‌های عمرانی.. 59

مقدمه. 59

4-1- مطالعات شناسایی فرصت... 60

4-1-1- منابع فرصت... 61

4-1-1-1- تقاضای محیطی.. 61

4-1-1-2- صنایع مرتبط و حمایت کننده 62

4-1-1-3- نیروی عوامل تولید. 62

4-1-1-4- سیاست‌های دولتی.. 62

4-1-1-5- تغییرات در بازار. 63

4-1-1-6- تغییر در فناوری.. 63

4-1-1-7- خودفرآیندی.. 64

4-1-1-8- فعالیت آغازگران تغییر. 64

4-1-1-9- پیشنهادات سایرین.. 64

4-1-1-10- شانس.... 64

4-1-1-11- تقلید و شبیه سازی.. 65

4-1-1-12- کمبود و نقصان در پروژه‌های بهره برداری شده 65

4-1-1-13- ایده‌های قدیمی.. 65

4-1-2- عوامل موثر در شناسایی فرصت... 65

4-1-3- راهکارهای فردی جهت شناسایی فرصت... 66

4-1-4- سنخ شناسی مدیران استراتژیک کارآفرین.. 67

4-2- تعریف امکان سنجی و ضرورت انجام آن.. 68

4-3- سطوح مطالعه امکان سنجی یک پروژه 70

4-3-1- مطالعات امکان سنجی مقدماتی (PFS) 71

4-3-2- مطالعات امکان سنجی نهایی (FS) 72

4-4- اصل هدف و بی طرفی.. 74

4-5- شاخص‌های مورد بررسی در مطالعات امکان سنجی پروژه 74

4-5-1- امکان سنجی فنی(technical feasibility) 75

4-5-2- امکان سنجی قانونی(legal feasibility) 75

4-5-3- امکان سنجی عملیاتی(operational feasibility) 76

4-5-4- امکان سنجی اقتصادی(economic feasibility) 76

4-5-4-1- شاخص دوره بازگشت سرمایه. 77

4-5-4-2- شاخص نرخ بازده ساده سرمایه گذاری.. 77

4-5-4-3- شاخص ارزش خالص کنونی طرح.. 78

4-5-4-4- شاخص سودآوری.. 78

4-5-4-5- شاخص نرخ بازده سرمایه گذاری.. 78

4-5-4-6- شاخص ارزش معادل سالانه. 79

4-5-5- امکان سنجی زمان بندی(schedule feasibility) 79

4-6- تهیه گزارش امکان سنجی.. 80

فصل پنجم: تصمیم‌گیری و انواع روش‌های آن.. 83

مقدمه. 83

5-1- مفهوم تصمیم گیری و عوامل موثر بر آن.. 84

5-2- تشریح فرآیند تصمیم گیری.. 86

5-2-1- مشخص کردن مساله. 87

5-2-2- تعریف مساله و تثبیت هدف... 87

5-2-3- دستیابی به راه حل‌های گوناگون.. 88

5-2-4- ارزیابی و انتخاب یکی از راه حل‌ها 88

5-2-5- اجرای تصمیم. 88

5-2-6- ارزیابی اثرات تصمیم اجرا شده 89

5-3- انواع تصمیم گیری از دیدگاه برنامه ریزی.. 89

5-3-1- تصمیمات برنامه ریزی شده 89

5-3-2- تصمیمات برنامه ریزی نشده 90

5-4- انواع تصمیم گیری از دیدگاه سطح تمرکز. 90

5-5- انواع تصمیم گیری از دیدگاه سطوح مدیریتی.. 91

5-6- انواع تصمیم گیری از دیدگاه جمعیتی.. 91

5-6-1- روش طوفان فکری.. 92

5-6-2- روش گروه بندی اسمی.. 92

5-6-3- روش دلفی.. 95

5-7- انواع تصمیم گیری از دیدگاه میزان اطلاعات موجود. 98

5-7-1- تصمیم گیری در شرایط اطمینان.. 98

5-7-2- تصمیم گیری در شرایط عدم اطمینان.. 98

5-7-3- تصمیم گیری در شرایط تعارض.... 99

5-8- تصمیم گیری چند معیاره (Multiple Criteria Decision Making) 99

5-8-1- مدل‌های تصمیم گیری چندهدفه (Multiple Objective Decision Making) 102

5-8-2- مدل‌های تصمیم گیری چندشاخصه (Multiple Attribute Decision Making) 103

5-8-2-1- تعیین هدف مساله. 104

5-8-2-2- مشخص کردن شاخص‌های تصمیم گیری.. 105

5-8-2-3- شناسایی گزینه‌ها (راهکارهای مساله) 106

5-8-2-4- تشکیل ماتریس تصمیم گیری.. 106

5-8-2-5- تعیین وزن هر یک از شاخص‌ها 107

5-8-2-6- ارزیابی و انتخاب گزینه برتر. 108

5-9- مدل‌های تصمیم گیری.. 109

5-9-1- مدل‌های غیر جبرانی.. 109

5-9-1-1- روش لکسیگوگراف... 109

5-9-1-2- روش ماکسی ماکس.... 109

5-9-1-3- روش ماکسی مین.. 109

5-9-1-4- روش ‌هارویکز. 110

5-9-2- مدل‌های جبرانی.. 110

5-9-2-1- روش مدل مجموع ساده وزنی ( SAW) 110

5-9-2-2- روش TOPSIS. 111

5-9-2-3- روش ELECTRE.. 112

5-9-2-4- روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) 114

فصل ششم: مدیریت استراتژیک بحران پروژه. 123

مقدمه. 123

6-1- تعریف بحران و ویژگی‌های آن.. 124

6-2- دسته بندی انواع بحران‌ها در پروژه‌های عمرانی.. 125

6-2-1- بحران‌های انسان ساخت... 125

6-2-1-1- بحران اقتصادی پروژه 126

6-2-1-2- بحران ناشی از اشتباهات فنی و تکنولوژی.. 127

6-2-1-3- بحران ناشی از مدیریت اجرایی ناموفق پروژه 128

6-2-1-4- بحران ناشی از تغییر سیاست‌های دولت... 129

6-2-1-5- بحران ناشی از عدم امکان سنجی طرح.. 129

6-2-2- بحران‌های طبیعی.. 129

6-3- فرآیند شکل گیری بحران.. 130

6-4- رویکردها به بحران.. 131

6-5- فرآیند مدیریت بحران پروژه 133

6-5-1- مرحله پیشگیری از وقوع بحران در پروژه 134

6-5-2- مرحله آمادگی برای وقوع بحران در پروژه 136

6-5-3- مرحله مقابله با وقوع بحران در پروژه 136

6-5-4- مرحله بازسازی و بازتوانی در وقوع بحران پروژه 136

6-6- برنامه ریزی استراتژیک برای مدیریت بحران پروژه 136

6-7- تصمیمات استراتژیک در زمان بحران پروژه 138

6-8- مدل‌های موجود برای مدیریت بحران.. 140

6-8-1- مدل مدیریت بحران تیری و میتراف... 140

6-8-2- مدل مدیریت بحران واکنشی در مقابل مدل پیش فعال. 141

6-8-3- مدل مدیریت بحران چرخه عمر بحران و دیدگاه استراتژیک نسبت به آن.. 142

6-8-4- مدل مکعب بحران.. 142

6-8-5- مدل نردبان تشدید وضعیت... 143

6-8-6- مدل لیتل جان.. 144

6-8-7- مدل چرخی جامع مدیریت بحران.. 144

6-8-7-1- مرحله قبل از بحران.. 145

6-8-7-2- مرحله شروع بحران.. 146

6-8-7-3- مرحله حین بحران.. 146

6-8-7-4- مرحله پس از بحران.. 147

6-9- پیش بینی بحران‌های پروژه 147

فصل هفتم: آینده پژوهی در مدیریت استراتژیک پروژه. 149

مقدمه. 149

7-1- آینده پژوهی چیست؟. 150

7-2- رویکردها در آینده پژوهی.. 151

7-3- مروری بر تاریخچه آینده پژوهی.. 152

7-4- نقش آینده پژوهی در برنامه‌ریزی و مدیریت استراتژیک پروژه 152

7-5- آینده‌های پیش روی پروژه 156

7-5-1- آینده‌های ممکن پروژه 157

7-5-2- آینده‌های باور کردنی پروژه 157

7-5-3- آینده‌های محتمل پروژه 158

7-5-4- آینده‌های مطلوب پروژه 158

7-6- فرآیند شکل گیری آینده 159

7-6-1- روندها 159

7-6-2- رویدادها 160

7-6-3- تصاویر. 161

7-6-4- اقدام‌ها 161

7-7- روش‌های موجود در آینده پژوهی.. 162

7-7-1- روش استنتاج روند (Trend extrapolation) 162

7-7-2- روش دلفی (Delphi) 163

7-7-3- روش سناریو نویسی (Senario) 163

7-7-4- روش مدل سازی (Modeling) 166

7-7-5- روش شبیه سازی‌ها و بازی‌ها (Simulations and games) 167

7-7-6- روش فناوری‌های انتقادی (Critical technologies) 167

7-7-7- روش برنامه ریزی پیچیده عملیاتی(CERT/CPM) 168

منابع   169