نفی اعدام در اسلام

اعدام، همواره یکی از مباحث مطرح و قابل توجه در دنیای قانون و مجازات است، پرسشی که ذهن هر پرسشگر دینداری را به خود مشغول می دارد، آن است که مبنای شرعی حکم اعدام کدام است و چه ادله شرعی بر اجرای این حکم وجود دارد و در آیین الهی چه محدودیت و قیودی درباره این مجازات وجود دارد.

از آنجایی که شناخت احکام کلی فقهی یا همان قواعد فقه به این جهت که ماورای زمان و مکان خاص، قابل‌استفاده هستند، در میان مطالعات فقهی، از اهمیت خاصی برخوردار است، برای بررسی مستندات فقهی و شرعی مجازات اعدام نیز شناخت قواعد فقهی مربوط به مجازات اعدام ضروری و منطقی است.

در پژوهش هایی که در گذشته انجام شده، بیشتر تلاش بر این بوده که بر مستندات فقهی هر عنوان مستوجب اعدام، ایراد وارد شود، یعنی با رد تک تک احادیث مربوط به هر حکم اما در این کتاب به بررسی شرعی حکم اعدام با تأکید بر قواعد فقهی مربوط به اجرای اعدام یعنی قواعد احتیاط در دماء و درء پرداخته می‌شود، باشد که گامی در راستای شناخت و اجرای درست دستورات اسلامی و پیشگیری از مجازات‌های سنگین، به نام و به استناد اسلام، برداشته شود.

فهرست

 پیش‌گفتار. 7

فصل اول: (لزوم احتیاط در حکم مربوط به جان انسان) 9

قاعده احتیاط در دماء. 9

مبحث نخست: حکم اولیه درباره جان انسان در اسلام. 10

گفتار نخست: حکم اولیه درباره جان انسان در قرآن کریم.. 10

گفتار دوم: حکم اولیه جان انسان در سنت.... 13

مبحث دوم: نتیجه حکم حرمت در دماء (قاعده احتیاط در دِماء). 16

مبحث سوم: مستندات دیگری بر قاعده احتیاط در دماء. 19

الف) اجماع.. 19

ب) بنای عقلا... 21

ج) عدم اجرای اصل برائت و اباحه درباره دماء. 22

د) استصحاب عدم حلیت.... 24

مبحث چهارم: قلمرو قاعده احتیاط در دماء. 27

جمع بندی فصل نخست: 28

فصل دوم: موارد استثنا شده از حکم اولیه حرمت در دماء و مجازات اعدام. 29

گفتار نخست: مجازات اعدام با استناد به قرآن.. 31

مبحث نخست: قصاص.... 31

مبحث دوم: محاربه و افساد فی الارض.... 34

الف) تعریف و قلمرو افساد فی‌الارض و محاربه و مشروعیت یا عدم مشروعیت اعدام محارب... 34

ب) مشروعیت یا عدم مشروعیت مجازات اعدام برای مفسد فی‌الارض و محارب... 39

تکرار جرم حدی... 43

گفتار دوم: صحت یا عدم صحت مجازات اعدام بر مبنای سنت.... 45

مبحث نخست: عدم امکان استناد به خبر واحد در امور مهم.. 46

مبحث دوم: تعارض احادیث با مقتضیات زمان و مکان.. 47

مبحث سوم: تعارض سنت با عدالت... 48

مبحث چهارم: تعارض سنت با احتیاط در دماء. 49

جمع بندی فصل دوم. 51

فصل سوم: قاعده دَرء و رابطه آن با قاعده احتیاط در دماء. 53

مبحث نخست: قلمرو قاعده درء. 54

گفتار نخست: کاربرد قاعده درء در حدود. 55

گفتار دوم: کاربرد قاعده درء در قصاص..... 57

گفتار سوم: کاربرد قاعده درء در دیات... 58

گفتار چهارم: کاربرد قاعده درء در تعزیرات... 62

مبحث دوم: نسبت قواعد درء و احتیاط در دماء. 65

گفتار نخست: رابطه قاعده درء و احتیاط درباره قانون‌گذار به عنوان مخاطب اصلی... 66

گفتار دوم: رابطه قاعده درء و احتیاط درباره قاضی... 68

گفتار سوم: رابطه قاعده درء و احتیاط درباره متهم.. 70

فصل چهارم: دیگر موارد نقض قواعد احتیاط در دماء و درء در قوانین کیفری.. 75

مبحث نخست: تعارض حکم اعدام در جرائم مواد مخدر با قواعد احتیاط در دماء و درء. 78

گفتار نخست: مبانی فقهی جرم انگاری مواد مخدر. 78

گفتار دوم: مسکریت یا عدم مسکریت مواد مخدر و روان‌گردان.. 79

گفتار سوم: تعزیر یا حد بودن تجارت مواد مخدر و روان‌گردان.. 81

گفتار چهارم: مشروعیت یا عدم مشروعیت مجازات اعدام برای تجارت مواد مخدر. 84

گفتار پنجم: مفسد فی‌الارض بودن یا نبودن قاچاقچی مواد مخدر. 86

مبحث دوم: تعارض جرم انگاری بغی و قاعده درء و احتیاط در دماء. 87

گفتار نخست: مبانی فقهی جرم بغی... 87

گفتار دوم: مشروعیت یا عدم مشروعیت مجازات اعدام باغی... 88

سخن پایانی... 91

فهرست منابع و مآخذ.. 93