حقوق بین الملل بشر دوستانه

حقوق بشر دوستانه بین‌المللی یا حقوق بین‌الملل بشر دوستانه که به حقوق جنگ یا حقوق مخاصمات مسلحانه بین الملی نیز معروف است، در کنفرانس بین‌المللی حقوق بشر تهران در سال 1968 پایه‌گذارده شد و به مسئولیت‌ها و حقوق طرفین درگیر جنگ و کشورهای بی‌طرف به‌ویژه در ارتباط با افراد غیرنظامی می‌پردازد. رعایت این قواعد و توجه به آن‌ها از آن روی ضروری می‌آید، که پیدایش وضعیت جنگی خود برهم زننده بسیاری از قوانین و مقررات است.

حقوق بشر و حقوق بشردوستانه به‌ عنوان دوشاخه از حقوق بین‌الملل مکمل یکدیگر هستند و به دلیل مبانی انسانی، فلسفی، تاریخی و هدف مشترک آنها که حمایت از حقوق انسان‌ها است در عمل به سمت نزدیک‌تر شدن حرکت کرده‌اند. تعامل و تأثیر متقابل حقوق بشردوستانه و حقوق بشر، حمایت از انسان و حقوق انسان‌ها را مضاعف کرده است. حقوق بین‌الملل بشردوستانه می‌کوشد که، با وضع مقرراتی از خشونت بی اندازه در جنگ‌ها جلوگیری کند. برای رسیدن به این منظور حقوق بشر دوستانه حق دولت‌ها را در استفاده از سلاح‌ها و روش‌های محدود و از قربانیان درگیری‌های مسلحانه حمایت می‌کند.

مهمترین قوانین بین‌المللی حاکم بر حقوق بشردوستانه، چهار معاهده ژنو در سال 1949 در مورد بهبود سرنوشت مجروحان و بیماران نیروهای نظامی؛ بهبود سرنوشت مجروحان و بیماران و غریقان نیروهای نظامی در دریا، رفتار با اسیران جنگی و پشتیبانی از اشخاص غیرنظامی در دوران جنگ است که تاکنون تقریباً تمام کشورها به آن پیوسته‌اند. تصمیمات دادگاه نورمبرگ و دو دادگاه ویژه که توسط شورای امنیت برای رسیدگی به اشخاص مظنون به تجاوزات شدید به حقوق بشردوستانه بین‌المللی در یوگسلاوی سابق و رواندا تشکیل شده از منابع مهم دیگر این شاخه از حقوق بین‌الملل هستند.

نگارنده، که صاحب اثر حقوق جنگ نیز می باشد، سال های متمادی به تدریس حقوق بین الملل و خاصه حقوق جنگ و مخاصمات مسلحانه و حقوق بین الملل بشر دوستانه در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری مشغول بوده است و در این اثر تمام تجارب و تحقیقات و پژوهش های خود را در قالب کتابی ارزشمند جمع آوری نموده است.