آیین دادرسی اعتراض و نقض آرای قضاوتی در نظم حقوقی کنونی

آیین دادرسی اعتراض و نقض آرای قضاوتی در نظم حقوقی کنونی

بر خلاف آنچه در لسان محاوره‌ای عوام برای سرپوش گذاشتن بر خطاها، به نادرستی گفته می‌گویند و انسان را «جایز الخطا» می‌دانند، باید بر اساس تصحیح دانایان اذعان نمود بشر عادی، به واسطه برخی نقایص و تأثیرپذیری از پیامهایی که از روی اشتباه، در مورد آن تحیل نموده و آنها را دریافت می‌کند، مصون از ارتکاب اشتباه نیست و به واسطه کامل نبودن، وفق تعبیر فلاسفه، می‌تواند برخی مواقع، استثنائاً «ممکن الخطا» شود. در این رابطه، باید پذیرفت هیچ عقل سلیمی نمی‌تواند توجیهاتی را که بدون اتخاذ پیشگیری و پیش‌بینی جمیع قضایا، برای توجیه ارتکاب خطاهای عامدانه بر می‌شمارند، بپذیرد زیرا وقتی انسان می‌تواند اشتباهات خود را به کمترین حدّ ممکن برساند، حق ندارد به ویژه نسبت به دیگران، عامدانه و جفاکارانه، مرتکب خطا شود. نظم و امنیت اجتماعی ایجاب می‌کند، اشخاص چون بسته به مورد، دارای انواع مسئولیّت هستند، مسئولانه رفتار کنند و در رعایت همه چهارچوب‌های اخلاقی، حرفه‌ای و قانونی، نهایت اطاعت از بایدها و نبایدهای مقبول را به عمل آورند زیرا آنها ملزم به توجه به قراردادهای اجتماعی هستند و حکم بر این است که نباید از حدود و ثغور آن موارد، سرپیچی کنند. هر تخطّی از قراردادهای اجتماعی، تیری به بطن حکومت قانون است و اگر هم خطایی صورت بپذیرد، بسته به مورد، ملزم به جبران خسارت، پذیرش نکوهش و تحمل کیفر هستند به ویژه خطاهایی که به جای جبران، به طغیان و سرکشی منتهی گردیده و با مبادرت خاطی به توسّل به حیله، تقلّب و تعمّد، برای فرار از آثار خطایی که شاید بدواً تعمدی نبوده، امور باطل، حق جلوه داده میشوند، باید فرد، اشدّ انعکاس رفتار خود را ببیند و تحمل نماید.

  در فرآیند انجام وظایف حرفه‌ای و انجام تحلیل‌های علمی و تجربی، مرتکب یک سری اشتباهات محاسباتی یا منطقی ناخواسته یا عدم درک اصل واقعیت و صورت قضایا شود. بدین منظور، حقوق قانونی برای هر یک از متداعیین دعوا، به منظور کاهش میزان اشتباه یا عمد قاضی و امکان دادرسیِ دادرسی در قوانین موضوعه در معنای خاص کلمه، قالب‌های قانونی توسط مرجع بالاتر، پیش‌بینی شده است زیرا قانونگذار پذیرفته، ممکن است قضّات در فرآیند رسیدگی به دعوا، در مدلّل نمودن رأی خود، دچار اشتباه شوند و یا به دلایل ابرازی هر یک از متداعیین یا آنچه خود در راستای استفاده از توانایی قانونی مندرج در ماده 199 ق.آ.د.م بدان دست یافته‌اند، عنایت لازم را به عمل نیاورده باشند یا اینکه مستندات آنها، از درجه اعتبار خارج باشد یا رأیی را بر خلاف موازین شرعی و یا مقررات قانونی صادر نموده باشند و یا اینکه ادعا شود خود قاضی یا دادگاه‌ صادرکننده‌ رأی‌، فاقد صلاحیت بوده‌اند ‌و یا اینکه ادعای‌ فقدان‌ شرایط‌ قانونی شهادت‌ شهود شود.

   ما در این اثر که به سبک «شرح ماده به ماده» به تحریر و نظم درآمده، مقررات ویژه چگونگی اعتراض به آرای قضاوتی و رسیدگی به دعاوی مزبور را از منظر دکترین حقوقی و رویه قضایی به بحث و گفتگو گذاشته‌ایم و در مورد ماهیت علمی و محتوای آن باید بگوییم، کتاب حاوی برخی از موادّ قانونیِ قانون آیین دادرسی مدنی مصوب 1379، قانون امور حسبی، قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 با اصلاحات و الحاقات بعدی و همچنین قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب 1392، در خصوص کیفیّت اعتراض به آرای قضاوتی و رسیدگی به دعاوی مزبور است که به تشویق برخی از دانشمندان حقوقی در حقوق شکلی، وکلای ارجمند دادگستری و قضّات گرانقدر، آن را به اندازه توان ناچیزمان مورد نگارش و تهیه قرار داده‌ایم. در این رابطه، حاجت به بیان است که انتخاب عنوان برگزیده برای کتاب با اندکی مُسامه بوده است و تبویب و تقسیم‌بندی مطالب این کتاب و تغییر عناوین ویژه قوانین مزبور، به ابتکار مولفین بوده است.

  برای مشاهده کتب مشابه بر روی لینکهای زیر کلیک نمایید:

کتاب های اعاده دادرسی 

کتاب های آیین دادرسی حقوقی

کتاب های حقوقی قضاوت

فهرست مطالب :

فهرست مطالب

  بخش اول: از قانون آیین دادرسی مدنی مصوب 1379    15
فصل اول- اصل قطعی بودن آراء    16
فصل دوم- حکم حضوری و غیابی    16
مبحث اول- واخواهی    19
فصل سوم- تجدیدنظر    33
مبحث اول- احکام و قراردادهای قابل نقض و تجدیدنظر    33
مبحث دوم- آراء قابل تجدیدنظر    34
مبحث سوم- مهلت تجدیدنظر    48
مبحث چهارم- دادخواست و مقدمات رسیدگی    53
مبحث پنجم- جهات تجدیدنظر    63
فصل چهارم- فرجام‌خواهی    88
مبحث اول- فرجام‌خواهی در امور مدنی    88
گفتار اول- فرجام‌خواهی و آراء قابل فرجام    88
گفتار دوم- موارد نقض    104
گفتار سوم- ترتیب فرجام‌خواهی    118
گفتار چهارم- ترتیب رسیدگی    127
گفتار پنجم- مهلت فرجام‌خواهی    130
گفتار ششم- اقدامات پس از نقض    133
گفتار هفتم- فرجام تبعی    143
مبحث دوم- اعتراض شخص ثالث    146
مبحث سوم- اعاده دادرسی    165
گفتار اول- جهات اعاده دادرسی    165
گفتار دوم- مهلت درخواست اعاده دادرسی    181
گفتار سوم- ترتیب درخواست اعاده دادرسی و رسیدگی    183
فصل پنجم- برخی از آرای وحدت رویه (حقوقی) هیئت عمومی دیوان عالی کشور    192
بخش دوم: از قانون امور حسبی    197
بخش سوم: از قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392    207
فصل اول- رأی غیابی و واخواهی    208
گفتار اول- کلیّات    212
گفتار دوم- کیفیّت رسیدگی دادگاه تجدیدنظر استان    212
گفتار دوم- کیفیّت رسیدگی دادگاه تجدیدنظر استان    246
گفتار سوم- کیفیّت رسیدگی دیوان عالی کشور    263
گفتار چهارم- اعاده دادرسی    275
بخش چهارم: از قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب 1392    301
فصل اول- رسیدگی در شعب تجدیدنظر    302
فصل دوم- اعاده دادرسی    307