پیشگیری از وقوع جرم با رویکردی بر آموزه های دینی

از موضوعات بسیار مهمی که در متون دینی بر آن صحه گذاشته شده و از طرف حاکم شرع نسبت به آن توصیه‌‌ی فراوان شده است پیشگیری از وقوع جرم است. لذا در این پژوهش سعی شده ابتدا به علل و عوامل جرم پرداخته شود. از دیدگاه اسلام پدیده‌ی جنایی مشمول اصل علیت است، و عوامل و زمینه‌های متعددی اعم از فرهنگی و تربیتی، خانوادگی، اجتماعی، اقتصادی، روانی و سیاسی در این فرآیند نقش دارند. البته نقش همه‌ی این عوامل یکسان نیست و برخی از عوامل به طور مستقیم یا غیر مستقیم تأثیر دارند. مهمترین عواملی که در زمینه‌ی ارتکاب جرم تأثیر دارند عوامل محیط اجتماعی و روانی می‌باشند که تأثیری شگرف در ارتکاب جرایم دارند.

پس از علل و عوامل جرم به آثار و مصادیق آن پرداخته شده است. آثار جرم به دو دسته تقسیم می‌شود آثار فردی و اجتماعی. از آثار فردی می‌توان قساوت قلب، عدم آرامش خاطر، کفر، بی‌حیایی، پرده دری و... را نام برد. از آثار اجتماعی جرم می‌توان دگرگونی نعمت‌ها و نابودی ملت‌ها را عنوان کرد. جرم مصادیق فراوانی دارد که می‌توان ربا، زنا، قمار، قتل نفس و... را مثال زد. سپس به روش‌های پیشگیری از جرم پرداخته شده است از جمله این روش‌ها اجرای عدالت، اصلاح ارتباطات اجتماعی، ارائه آموزش‌های همگانی، گسترش فضای دینی و... می‌باشد که مهمترین این روش‌ها که بر دیگر روش‌ها مقدم است اجرای عدالت است.

پیشگیری از جرم از مباحث همیشه رایج و تازه‌ای است که هیچ گاه رنگ کهنگی و رسوب قدیم به خود نمی‌گیرد؛ زیرا از زمانی که بشر به عرصه‌ی حیات پاگذاشته، همواره طعم تلخ انحراف و کژروی از معیارهای درست، و در بند شهوات بودن و سیه روزی حاصل از تباهی و جرایم را چشیده است، البته تجربه‌ی تلخ جرایم، برای بشر رهاوردهایی نیز داشته و او را با شیوه‌ها و ابزارهای گوناگون مقابله با جرایم آشنا و مسلح کرده است؛ اما جرم و انحراف نیز بسان اژدهایی هزار سر بوده که با قطع هر سر و دست آن، سر و دست دیگری روییده و روندی رو به تزاید داشته است. بدین سان، مسئله جرم و پیشگیری، همواره در حال نو شدن است و بشر هر زمان در این امید و آرزو است که آیا می‌تواند به روزی دل خوش دارد که ریشه‌های جرم و انحراف را بسوزاند و بخشکاند؟

رویکرد به متون دینی و استمداد از آموزه‌های دینی برای پیشگیری از جرم، سابقه‌ی دیرینه‌ای ندارد؛ چرا که بشر گرفتار الحاد، قرونی را بدون توجه به این مهم سپری کرد و دین را از صحنه‌ی حیات اجتماعی خود دور نگاه داشت و گمان کرد که می‌تواند فقط با خرد خود در پی سعادت خویش برآید.

 

فهرست مطالب

کلیات

مفاهیم

تعریف جرم از نظر لغوی و اصطلاحی

بخش اول: بررسی برخی از علل و عوامل جرم

1-1 زمینههای فرهنگی و تربیتی جرم

1-1-1 جهل و نادانی

1-1-2- کتمان حق

1-1-3- گفتار و کتب ضاله

1-1-4- تقلید کورکورانه

1-2- زمینههای خانوادگی جرم

1-2-1- توجه به قانون وراثت

1-2-2- ازدواج صحیح

1-2-3- تربیت فرزند براساس صحیح

1-2-4- غذای حلال و حرام

1-3- زمینههای اقتصای جرم

1-3-1- فقر

1-3-2- ثروت

1-4- زمینه‌های اجتماعی جرم

1-4-1- جو ناسالم

1-4-1-1- آشکار نمودن جرم

1-4-1-2-بی حیائی و پرده دری

1-4-1-3- بی تفاوتی و تماشاچی بودن

1-4-1-4- رضایت به گناه

1-4-1-5- کمک به جرم و ظلم

1-4-1-6- تشویق مجرم

1-4-2- رهبران گمراه

1-4-3- دوستان ناباب

1-4-4- مهاجرت

1-5- زمینه‌های روانی جرم

1-5-1- نقص شخصیت مجرم

1-5-2- صفات رذیله و انحرافات اخلاقی

1-6- زمینه سیاسی جرم

بخش دوم: آثار و پی‌آمدهای شوم جرم

2-1- آثار فردی

2-1-1- قساوت قلب

2-1-2- مانع معرفت

2-1-3- مانع آرامش خاطر

2-1-4- پرده دری

2-1-4-1- شراب

1-4-2- قمار

2-1-5- کوتاهی عمر

زنا و نابودی

2-1-6- کفر

2-1-7- قطع روزی

2-1-8- جرم مانع استجابت دعا

2-2- تأثیر جرم افراد بر جامعه

2-2-1- حیات جمعی از دیدگاه قرآن

2-2-2- دگرگونی نعمتها و نابودی ملتها

2-3- نمونههایی از مصادیق جرم و پیامدهای آنها

2-3-1- ربا

2-3-2- قتل نفس

2-3-3- زنا

2-3-5- شراب خواری و قمار

2-3-6- شک و ریب

بخش سوم: مبارزه با جرم

3-2- اصلاح ارتباطات اجتماعی

3-2-1- سفارش به پرهیز از پیروی الگوهای منحرف

3-2-2- سفارش به پرهیز از همنشینی با پلیدان

3-2-3- امر به معروف و نهی از منکر

3-2-4- مبارزهی منفی با منحرفان

3-3- ارائه آموزشهای همگانی

3-3-1- پرهیز از حضور در مکان های جرم خیز

3-3-2- پرهیز از همنشینی با نامحرمان

3-3-3- حجاب و نظارت بر زنان

3-4- گسترش فضای دینی

3-4-1- خداباوری و تأثیر آن بر کاهش جرم

3-4-2-آخرت محوری و نقش آن در کاهش جرم

3-5-حفظ کرامت و منزلت انسان‌ها

3-5-1-بزرگداشت نیکوکاران

3-5-2-پوشاندن عیبهای کوچک مردم

2-6-اتخاذ تدابیر لازم برای رفع نیاز های اساسی

3-6-1-تأمین نیازهای اقتصادی و معیشتی

3-6-2- پرداخت دستمزد کافی

3-6-2- کار