مسائل ژئوپولیتیکی خلیج فارس

تاکنون درباره منطقه خلیج فارس کتب و مقالات متعددی منتشر شده که در آن‌ها بیشتر مباحثی مانند انرژی، تجارت، امنیت و رقابت‌های تسلیحاتی بررسی شده است. بیشترین مطالعات صورت گرفته در مورد خلیج فارس راجع به انرژی و فروش تسلیحات نظامی است. در این کتاب مسائل و موضوعاتی مورد مطالعه قرار گرفته، که در کتب دیگر کمتر به آن پرداخته شده و آن مسائل ژئوپولیتیکی خلیج فارس است. این مسائل به ندرت مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است. به طوری که درباره جغرافیای سیاسی این منطقه بررسی‌های صورت گرفته بسیار اندک است. مثال بارز در این مورد نظرات درایسدل و بلیک است. آن‌ها در کتاب «جغرافیای سیاسی خاورمیانه و شمال افریقا» در آخر کتاب خود تحت عنوان دستور کار برای تحقیقات آینده نوشته‌اند: «هنگام تهیه این کتاب برای ما کاملاً تکان دهنده بود وقتی متوجه شدیم تعداد مطالعاتی که جغرافی‌دانان سیاسی درباره خاورمیانه وشمال افریقا انجام داده‌اند، حتی درباره موضوعات سنتی مثل مرز سیاسی هم اندک است. به این ترتیب نیاز مبرم برای تحقیقات بیشتر جغرافیای سیاسی در منطقه احساس می‌شود و موضوعات بی شماری بلافاصله به ذهن متبادر می‌گردد.» این اظهار نظر دو متخصص جغرافیای سیاسی یکی از انگلیس و دیگری از امریکا است که سال‌ها مشغول تدریس و تحقیق بوده و مقالات زیادی منتشر کرده‌اند. آن‌ها فهرستی از موضوعاتی که درباره آن‌ها کار نشده و باید مورد مطالعه قرار گیرد، نام می‌برند که از جمله آن‌ها مسائل ژئوپولیتیکی منطقه است.

در این میان کمبود اطلاعات در مورد مسائل ژئوپولیتیکی خلیج فارس بیشتر باعث تعجب می‌شود. این در حالی است که در هیچ منطقه‌ای از جهان به اندازه خلیج فارس، اختلاف‌های ژئوپولیتیکی وجود ندارد. به نحوی که بیش از 50 مورد اختلاف‌های سرزمینی و مرزی بین دولت‌های این منطقه دیده می‌شود. نکته جالب این که دولت‌های عربی خلیج فارس بر اختلاف‌های میان خود معمولاً سرپوش می‌نهند، به طوری که این مسائل به ندرت در شورای همکاری خلیج فارس مطرح می‌شود. این دولت‌ها در مقابل فرافکنی می‌کنند و اختلاف‌های خود با ایران را پر رنگ‌تر می‌نمایند.

در حالی که اختلاف‌های ژئوپولیتیکی عمیق با یکدیگر دارندکه مهم‌ترین آن‌ها نبود مرز بین برخی از این کشور‌ها است.در نقشه‌های جغرافیایی مرز بین این کشورها ترسیم شده و این گمراه کننده است. زیرا که مرزهای بین بیشتر این کشور‌ها بر روی زمین علامت‌گذاری نشده است.

شگفت انگیزتر این که اخنلاف‌های ژئوپولیتیکی این کشورها به چند کیلومتر مرز محدود نمی‌شود، بلکه مناطق وسیعی را در بر می‌گیرد که به آن‌ها اختلاف‌های سرزمینی گفته می‌شود. در این مورد می‌توان به ادعای عربستان نسبت به دو سوم سرزمین امارات عربی متحده و یا به ادعاهای عراق نسبت به کویت اشاره کرد.این اختلاف‌ها معمولاً منجر به بروز منازعه و جنگ بین کشورهای عربی گردیده است که در این مورد می‌توان به اشغال کویت از سوی عراق و یا جنگ‌های عربستان با یمن اشاره نمود.