شرح قانون مدنی در رویه حقوق کنونی

در تدوین و تلخیص مطالب این کتاب از کتاب‌های مربوط به این درس که در آثار اساتید بزرگواری همچون استاد دکتر ناصرکاتوزیان، استاد دکتر مهدی شهیدی، استاد دکتر محمدجعفر جعفری لنگرودی، استاد دکتر سید حسن امامی، استاد دکتر سید حسین صفایی، استاد دکتر سید علی شایگان، استاد دکتر بروجردی عبده، استاد دکتر سید علی حائری شاه باغ، استفاده‌های فراوان شده است در واقع با سبکی جدید در صدد بیان مطالب این درس به صورت جامع و کلی در یک کتاب برآمده‌ایم اینجانب با مطالعه دقیق آثار حقوقدانان، سعی در تلخیص مطالب برای ارائه کتابی واحد بوده‌ام و قصد این ندارم که مطالب مذکور در کتب این اساتید و دیگر اساتید را که حاصل زحمات چندین ساله آنها بوده، به خود نسبت دهم.

بنابراین سعی کرده‌ام  نظرات مختص اساتید را تا حد امکان ارجاع دهم و در چاپ‌های بعدی با عنایت خداوند منان تمام مطالب ارجاع داده خواهد شد با این حال کتاب حاضر هیچگاه خوانندگان (دانشجویان، وکلا، قضات، اساتید) را از مراجعه به منابع اصلی این رشته از حقوق  بی نیاز نخواهد کرد النهایه در تدوین این کتاب از رویه قضایی و نظرات فقها نیز بسیار استفاده شده است که در کتب دیگر اینجانب که در دست تالیف می‌باشد همین رویه دنبال می‌شود با این حال کتاب حاضر در چاپ‌های بعدی  بسیار جامع‌تر از این خواهد بود تا که بسیاری از نیازهای جامعه حقوقی کشور را پوشش بدهد.

در تدوین این کتاب هیچگاه به ارائه نظرات شخصی نپرداخته‌ام برای مثال هر عقدی همانند هر جرمی برای تحقق نیازمند عناصر سگانه تشکیل دهنده می‌باشد برای مثال در عقدی نظیر بیع هر سه عنصر، عنصر قانونی عقد (ماده 338 و در عقود نامعین ماده 10 قانون مدنی) و عنصر معنوی (قصد انشا) و عنصر مادی (در عقد بیع تملیک ثمن و مبیع از جانب متعاملین به یکدیگر و قبض مادی آن) لازم است که به عنوان ایده‌هایی جدید و با تمرکز و مطالعه در حقوق خارجی بدست آمده است که نویسنده به عنوان مثال به همین (عناصر تشکیل دهنده عقد) بسنده می‌کند و از ذکر دیگر نظرات خودداری می‌کند

 

تاریخچه ­ی حقوق مدنی

1- حقوق مدنی مهم­ترین رشته ­ی حقوق خصوصی است و شامل قواعدی است که بر روابط افراد با یکدیگر صرف از نظر شغل و مقام خاص آنان در اجتماع حکومت می­کند.

2- اصطلاح حقوق مدنی از حقوق روم اقتباس شده است، ابتدا در روم قدیم تحت عنوان حقوق مدنی (juscivile) یا حقوق خاص شهروندان و سپس در قرون وسطی تحت عنوان حقوق مدنی (droit civil) به معنی حقوق روم که در آن زمان در مقابل حقوق مسیحی بکار می‌رفت استفاده می­شده است.

 

فهرست مطالب

مقدمه: در انتشار و آثار و اجراء قوانین بطور عموم. 1-10

جلد اول در اموال

کتاب اول ـ در بیان اموال و مالکیت بطور کلی.. 11-139

باب اول ـ در بیان انواع اموال. 11

فصل اول ـ در اموال غیر منقول. 12-18

فصل دوم ـ در اموال منقوله. 19-22

فصل سوم ـ در اموالی که مالک خاص ندارد. 23-28

باب دوم ـ در حقوق مختلفه که برای اشخاص نسبت به اموال حاصل می‌شود. 29

فصل اول ـ در مالکیت.. 30-39

فصل دوم ـ در حق انتفاع. 40

مبحث اول ـ در عمری و رقبی و سکنی.. 41-54

مبحث دوم ـ در وقف.. 55-91

مبحث سوم ـ در حق انتفاع از مباحات.. 92

فصل سوم ـ در حق ارتفاق نسبت به ملک غیر و در احکام و آثار املاک نسبت به املاک مجاور. 93-139

مبحث اول ـ در حق ارتفاق نسبت به ملک غیر. 93-108

مبحث دوم ـ در احکام و آثار املاک نسبت به املاک مجاور. 109-135

مبحث سوم ـ در حریم املاک.. 136-139

کتاب دوم  ـ در اسباب تملک... 140

قسمت اول ـ در احیاء اراضی موات و حیازت اشیاء مباحه. 141-182

باب اول  ـ در احیاء اراضی موات و مباحه. 141-145

باب دوم ـ در حیازت مباحات.. 146-160

باب سوم ـ در معادن. 161

باب چهارم ـ  در اشیاءِ پیدا شده و حیوانات ضالّه. 162-172

فصل اول ـ در اشیاء پیدا شده. 162-169

فصل دوم ـ در حیوانات ضاله. 170-172

باب پنجم  ـ در دفینه. 173-178

باب ششم  ـ  در شکار. 179-182

قسمت دوم ـ  در عقود و معاملات و الزامات.. 183-807

باب اول ـ  در عقود و تعهدات به طور کلی.. 183

فصل اول ـ در اقسام عقود و معاملات.. 184-189

فصل دوم ـ در شرایط اساسی برای صحت معامله. 190

مبحث اول ـ در قصد طرفین و رضای آن‌ها 191-209

مبحث دوم ـ در اهلیت طرفین.. 210-213

مبحث سوم ـ در مورد معامله. 214-216

مبحث چهارم ـ در جهت معامله. 217-218

فصل سوم ـ در اثر معاملات.. 219-231

مبحث اول ـ در قواعد عمومی.. 219-225

مبحث دوم ـ در خسارات حاصله از عدم اجرای تعهدات.. 226-230

مبحث سوم ـ در اثر عقود نسبت به اشخاص ثالث.. 231

فصل چهارم ـ در بیان شرایطی که در ضمن عقد می‌شود. 232-246

مبحث اول ـ در اقساط شرط.. 232-234

مبحث دوم ـ در احکام شرط.. 235-246

فصل پنجم ـ در معاملاتی که موضوع آن مال غیر ‌است یا معاملات فضولی.. 247-263

فصل ششم ـ در سقوط تعهدات.. 264

مبحث اول ـ در وفای به عهد. 265-282

مبحث دوم ـ در اقاله. 283-288

مبحث سوم ـ در ابراء. 289-291

مبحث چهارم ـ در تبدیل تعهد. 292-293

مبحث پنجم ـ در تهاتر. 294-299

مبحث ششم ـ مالکیت مافی الذمه. 300

باب دوم  ـ  در الزاماتی که بدون قرارداد حاصل می‌شود. 301-337

فصل اول ـ کلیات.. 301-306

فصل دوم ـ در ضمان قهری.. 307

مبحث اول - در غصب.. 308-327

مبحث دوم ـ در اتلاف.. 328-330

مبحث سوم ـ در تسبیب.. 331-335

مبحث چهارم ـ در استیفاء. 336-337

باب سوم  ـ در عقود معینه مختلفه. 338-807

فصل اول ـ در بیع. 338-457

مبحث اول ـ در احکام بیع. 338-344

مبحث دوم ـ در طرفین معامله. 345-347

مبحث سوم ـ در مبیع. 348-361

مبحث چهارم ـ  در آثار بیع. 362

فقرۀ اول ـ در ملکیت مبیع و ثمن.. 363-366

فقرۀ دوم- در تسلیم. 367-389

فقرۀ سوم ـ در ضمان درک.. 390-393

فقره چهارم ـ در تأدیۀ ثمن.. 394-395

مبحث پنجم ـ در خیارات و احکام راجعه به آن. 396-457

فقره اول ـ در خیارات.. 396

اول - در خیار مجلس... 397

دوم ـ در خیار حیوان. 398

سوم- در خیار شرط.. 399-401

چهارم - در خیار تأخیر ثمن.. 402-409

پنجم - در خیار رؤیت و تخلّف وصف.. 410-415

ششم- در خیار غبن.. 416-421

هفتم ـ در خیار عیب.. 422-437

هشتم- در خیار تدلیس... 438-440

نهم ـ در خیار تبعض صفقه. 441-443

دهم- در خیار تخلّف شرط.. 444

فقرة دوم ـ در احکام خیارات به طور کلی.. 445-457

فصل دوم ـ در بیع شرط.. 458-463

فصل سوم ـ در معاوضه. 464-465

فصل چهارم ـ در اجاره. 466-467

مبحث اول ـ در اجارۀ اشیاء. 468-506

مبحث دوم ـ در اجارۀ حیوانات.. 507-511

مبحث سوم ـ در اجارۀ اشخاص... 512-513

فقره اول- در اجارۀ خدمه و کارگر. 514-515

فقره دوم ـ در اجارۀ متصدی حمل و نقل.. 516-517

فصل پنجم ـ در مزارعه و مساقات.. 518-545

مبحث اول ـ در مزارعه. 518-542

مبحث دوم ـ در مساقات.. 543-545

فصل ششم ـ در مضاربه. 546-560

فصل هفتم ـ در جعاله. 561-570

فصل هشتم ـ در شرکت.. 571-606

مبحث اول ـ در احکام شرکت.. 571-588

مبحث دوم ـ در تقسیم اموال شرکت.. 589-606

فصل نهم- در ودیعه. 607-634

مبحث اول-در کلیات.. 607-611

مبحث دوم ـ در تعهدات امین.. 612-632

مبحث سوم ـ در تعهدات امانت گذار. 633-634

فصل دهم ـ در عاریه. 635-647

فصل یازدهم ـ در قرض... 648-653

فصل دوازدهم ـ در قمار و گروبندی.. 654-655

فصل سیزدهم ـ در وکالت.. 656-683

مبحث اول ـ در کلیات.. 656-665

مبحث دوم ـ در تعهدات وکیل.. 666-673

مبحث سوم ـ در تعهدات موکل.. 674-676

مبحث چهارم ـ در طرق مختلفۀ انقضای وکالت.. 678-683

فصل چهاردهم ـ در ضمان عقد. 684-723

مبحث اول ـ در کلیات.. 684-697

مبحث دوم ـ در اثر ضمان بین ضامن ومضمون له. 698-708

مبحث سوم ـ در اثر ضمان بین ضامن و مضمون عنه. 709-720

مبحث چهارم ـ در اثر ضمان بین ضامنین.. 721-723

فصل پانزدهم ـ در حواله. 724-733

فصل شانزدهم ـ در کفالت.. 734-751

فصل هفدهم ـ در صلح. 752-770

فصل هیجدهم ـ در رهن.. 771-794

فصل نوزدهم ـ در هبه. 795-807

قسمت سوم ـ در اخذ به شفعه. 808-824

قسمت چهارم - در وصایا و ارث.. .

باب اول ـ در وصایا 825-860

فصل اول –در کلیات.. 825-834

فصل دوم ـ در موصی.. 835-839

فصل سوم ـ در موصی به. 840-849

فصل چهارم ـ در موصی له. 850-853

فصل پنجم ـ در وصی.. 854-860

باب دوم ـ در ارث.. 861-949

فصل اول ـ در موجبات ارث وطبقات مختلفۀ وراث.. 861-866

فصل دوم ـ در تحقق ارث.. 867-874

فصل سوم ـ در شرایط و جمله‌ای از موانع ارث.. 875-885

فصل چهارم ـ در حجب.. 886-892

فصل پنجم ـ در فرض و صاحبان فرض... 893-905

فصل ششم ـ در سهم الارث طبقات مختلفۀ وراث.. 906-949

مبحث اول ـ در سهم الارث طبقۀ اول. 906-915

مبحث دوم ـ سهم الارث طبقۀ دوم. 916-927

مبحث سوم ـ در سهم الارث وراث طبقه سوم. 928-939

مبحث چهارم ـ در میراث زوج و زوجه. 940-949

کتاب سوم ـ در مقررات مختلفه. 950-955

جلد دوم ـ در اشخاص

کتاب اول  ـ در کلیات.. 956-975

کتاب دوم ـ در تابعیت.. 976-991

کتاب سوم ـ در اسناد سجل احوال. 992-1001

کتاب چهارم ـ در اقامتگاه. 1002-1010

کتاب پنجم ـ در غایب مفقودالاثر. 1011-1030

کتاب ششم ـ در قرابت.. 1031-1033

کتاب هفتم ـ در نکاح و طلاق.. 1034-1157

باب اول ـ در نکاح. 1034-1119

فصل اول ـ در خواستگاری.. 1034-1040

فصل دوم ـ قابلیت صحی برای ازدواج. 1041-1044

فصل سوم ـ در موانع نکاح. 1045-1061

فصل چهارم ـ شرایط صحت نکاح. 1062-1070

فصل پنجم ـ وکالت در نکاح. 1071-1074

فصل ششم- در نکاح منقطع. 1075-1077

فصل هفتم- در مهر. 1078-1101

فصل هشتم ـ در حقوق وتکالیف زوجین نسبت به یکدیگر. 1102-1119

باب دوم ـ در انحلال عقد نکاح. 1120

فصل اول ـ در مورد امکان فسخ نکاح. 1121-1132

فصل دوم ـ در طلاق.. 1133-1157

مبحث اول ـ در کلیات.. 1133-1142

مبحث دوم –در اقسام طلاق.. 1143-1149

کتاب هشتم ـ در اولاد. 1158-1194

باب اول - در نسب.. 1158-1167

باب دوم – در نگاهداری و تربیت اطفال. 1168-1179

باب سوم – در ولایت قهری پدر و جد پدری.. 1180-1194

کتاب نهم ـ در خانواده. 1195-1206

فصل اول- در الزام به انفاق.. 1195-1206

کتاب دهم ـ در حجر و قیمومت.. 1207-1256

فصل اول ـ در کلیات.. 1207-1217

فصل دوم – در موارد نصب قیم و ترتیب آن. 1218-1234

فصل سوم ـ در اختیارات و وظایف و مسؤولیت قیم و حدود آن نظارت مدعی‌العموم در امور صغار و مجانین و اشخاص غیر رشید  1235-1247

فصل چهارم – در موارد عزل قیم. 1248-1252

فصل پنجم- در خروج از تحت قیمومت.. 1253-1256

جلد سوم ـ در ادلّه اثبات دعوی

کتاب اول ـ در اقرار. 1259-1283

باب اول ـ در شرایط اقرار. 1259-1274

باب دوم – در آثار اقرار. 1275-1283

کتاب دوم ـ در اسناد. 1284-1305

کتاب سوم ـ در شهادت.. 1309-1320

باب اول ـ در موارد شهادت.. 1309-1314

باب دوم – در شرایط شهادت.. 1315-1320

کتاب چهارم ـ در امارات.. 1321-1324

کتاب پنجم ـ در قسم. 1325-1335