اصول حسابداری و هزینه یابی

کتاب اصول حسابداری و هزینه‌یابی

با توجه به نقش و اهمیت حسابداری و با توجه به نقشی که امروزه حسابداری در واحد های اقتصادی ایفا می کند، و با توجه به قراردادن مباحث حسابداری در دروسی مانند مهندسی صنایع ضرورت پیدا کرد که مجموعه ای را با عنوان اصول حسابداری و هزینه یابی که به دانشجویان صنایع اختصاص دارد تدوین کنیم تا بتوانند قسمتی از نیاز های خود را در این زمینه مرتفع سازند.

در این مجموعه سعی شده است که ابتدا مباحثی از حسابداری مالی بیان و سپس به معانی و مفاهیم حسابداری صنعتی البته به طور مختصر اشاره شود . لذا همانند اصول حسابداری جلد اول به آشنایی حسابداری در شرکت های تولیدی و سپس بازرگانی پرداخته می شود سپس در فصلی مجزا در قالب فصل شش خلاصه ای از مطالب مربوط به حسابداری در شرکت های تولیدی عنوان می شود که در آن فصل با کلیه عوامل بهای تمام شده من جمله مواد دستمزد و سربار آشنا. و در ادامه به بررسی یکی از انواع مختلف هزینه یابی با عنوان هزینه بابی استاندارد خواهیم پرداخت.

 

تاریخچه حسابداری

تاریخ پیدایش نخستین مدارک کشف شده حسابداری در جهان، لوحه‌های سفالین از تمدن سومر در بابل است و قدمت آن به 3600 سال قبل از میلاد بر می‌گردد و از پرداخت دستمزد تعدادی کارگر حکایت دارد. مدارک و شواهد نشان می‌دهند در تمدن‌های مصر، رم و یونان باستان نیز نوعی حسابداری برقرار بوده و حساب جمع و خرج تنظیم می‌شده است. شخص جمعدار، مأمور دولت یا شخصی که محافظت از پول یا دارایی دیگری به او محول بوده است در فواصل زمانی مقرر حساب خود را به ارباب یا مسئولان دولتی پس می‌داده است. برای این کار دو فهرست تفضیلی از دریافتها و پرداختها بر حسب پول، وزن یا مقیاس دیگری تهیه می‌شد و جمع آن دو مساوی بود. فهرست دریافت شامل موجودی ابتدای دوره به علاوه وجوه یا کالای دریافتی طی دوره بود. فهرست پرداخت شامل مبالغ پرداختی، کالای فروخته شده یا به مصرف رسیده در طی دوره به علاوه مانده پول و کالا نزد جمعدار بوده است که باید به ارباب تحویل داده می‌شد. بنابراین، حسابداری باستانی تنها جنبه‌های محدودی از فعالیت‌های مالی را در بر می‌گرفت و با سیستم جامعی که کلیه عملیات مالی حکومت را ثبت و ضبط کند یا به نگهداری حساب معاملات تجاری بپردازد، فاصله بسیاری داشت. این نوع حسابداری تا قرون وسطی دوام یافت.

 

فهرست مطالب

 فصل اول: آشنایی با حسابداری 13

1-1  تاریخچه حسابداری.. 13

1-2 مفاهیم اولیه حسابداری.. 15

1-2-1 تعاریف حسابداری.. 16

1-2-2 سیستم حسابداری.. 17

1-2-3 استفاده کنندگان از اطلاعات حسابداری.. 18

1-2-3-1 استفاده کنندگان درون سازمانی.. 18

1-2-3-2 استفاده کنندگان برون سازمانی.. 18

1-2-4 استانداردهای حسابداری.. 19

1-2-4-1 اصول حسابداری Generally accepted accounting principles (GAAP) 19

1-2-4-1-1 اصل بهای تمام شده تاریخی.. 20

1-2-4-1-2 اصل تحقق درآمد. 20

1-2-4-1-3 اصل تطابق (هم‎زمانی) 21

1-2-4-1-4 اصل افشاء کامل.. 21

1-2-4-2 مفروضات حسابداری Accounting assumptions. 21

1-2-4-2-1 فرض تفکیک شخصیت... 22

1-2-4-2-2 فرض تداوم فعالیت... 22

1-2-4-2-3 فرض دوره مالی.. 22

1-2-4-2-4 فرض واحد اندازه‎گیری.. 22

1-2-4-3 میثاق‌ها یا اصول محدود کننده 23

1-2-4-3-1 میثاق فزونی منافع بر مخارج.. 23

1-2-4-3-2 میثاق اصل اهمیت... 23

1-2-4-3-3 میثاق اصل محافظه کاری.. 23

1-2-4-3-4 میثاق خصوصیات صنعت... 23

3-1 تجزیه و تحلیل حسابداری.. 24

1-3-1 انواع رویدادهای مالی.. 24

1-3-1-1 فعالیت‌های مالی بیرونی.. 24

1-3-1-2 فعالیت‌های مالی درونی.. 24

1-3-2 واحدهای اقتصادی.. 25

1-3-2-1 واحدهای انتفاعی.. 25

1-3-2-2 واحدهای غیرانتفاعی.. 25

4-1  ثبت در دفاتر روزنامه. 25

5-1 طبقه بندی در دفتر کل.. 27

6-1 خلاصه کردن اقلام در قالب اعداد قابل سنجش به پول. 28

1-6-1 صورت سود و زیان.. 28

1-6-2 صورت حقوق صاحبان سرمایه. 28

1-6-3 ترازنامه. 28

7-1 انواع موسسات تجاری.. 28

7-1-1 مؤسسات از نظر هدف فعالیت... 29

7-1-1-1 مؤسسات انتفاعی.. 29

7-1-1-2 مؤسسات غیر انتفاعی.. 29

7-1-2 مؤسسات از نظر نوع فعالیت... 30

7-1-2-1 مؤسسات خدماتی.. 30

7-1-2-2 مؤسسات بازرگانی.. 30

7-1-2-3 مؤسسات تولیدی.. 30

سوالات فصل اول. 31

 

فصل دوم: عملیات حسابداری در شرکت‌های خدماتی 32

2-1 دارایی (Asset) 32

2-1-1 نمونه‌هایی از انواع دارائی‌ها 33

2-2 بدهی‌ها (Debt) 34

2-3 حقوق صاحبان سهام (Invest) 35

آثار رویداد‌های مالی بر معادله حسابداری.. 37

رویداد شماره 1- سرمایه گذاری اولیه. 37

رویداد شماره 2- خرید دارایی.. 37

رویداد شماره 3- خرید نسیه دارایی.. 37

رویداد شماره 4- ارائه خدمات به طور نقد. 37

رویداد شماره 5- ارائه خدمات به طور نسیه. 37

رویداد شماره 6- پرداخت هزینه. 37

رویداد شماره 7- برداشت از حساب شخصی.. 37

رویداد شماره 8- پرداخت بدهی.. 38

رویداد شماره 9- دریافت طلب... 38

رویداد شماره 10- فروش دارایی.. 38

رویداد شماره 11- برداشت از حساب موسسه. 38

2-4 ثبت فعالیت‌های مالی.. 39

2-5 طبقه‌بندی در دفتر کل.. 40

2-6 تلخیص و خلاصه کردن در صورت‌های مالی.. 43

2-6-1 صورت سود و زیان.. 43

2-5-2 صورت سرمایه یا صورت حقوق صاحبان سهام. 44

2-6-3 ترازنامه. 46

دارایی های جاری.. 46

دارایی‌های ثابت... 46

بدهی جاری.. 46

بدهی بلند مدت... 46

2-7 تراز آزمایشی.. 49

2-8 عملیات بستن حساب... 50

2-8-1بستن حساب دائمی.. 50

2-8-2 بستن حساب موقت... 51

2-8-3 بستن حساب خلاصه سود و زیان.. 51

2-8-4 بستن حساب برداشت... 51

2-9 انتقال مانده حساب‌های دائمی  به دفاتر سال جدید. 52

سوالات تشریحی فصل 2. 54

 

فصل سوم: تعدیل و اصلاح حساب‌ها 63

3-1 پیش پرداخت هزینه. 63

3-2 پیش پرداخت درآمد. 64

3-3 ملزومات... 65

3-4 هزینه‌های ثبت نشده 66

3-5 درآمدهای ثبت نشده 68

3-6 استهلاک.... 68

سوالات تشریحی فصل 3. 73

 

فصل چهارم: کاربرگ صورت‌های مالی 79

4-1 کاربرگ... 79

4-2 مراحل تهیه کاربرگ... 80

سوالات تشریحی فصل 4. 84

 

فصل پنجم: عملیات حسابداری در شرکت‌های بازرگانی 87

عملیات حسابداری در موسسات بازرگانی.. 87

5-1 حساب‌های مورد استفاده در موسسات تجاری(بازرگانی) 87

5-1-1 حساب خرید. 87

5-1-2 حساب برگشت از خرید و تخفیفات... 88

5-1-3 حساب فروش.... 89

5-1-4 حساب برگشت از فروش و تخفیفات فروش.... 90

5-2 اصلاح و تعدیل حساب‌ها در موسسات بازرگانی.. 91

5-3 صورت‌های مالی در موسسات بازرگانی.. 91

5-3-1 صورت سود و زیان.. 91

سوالات تشریحی فصل 5. 102

 

فصل ششم: آشنایی با شرکتهای صنعتی و هزینه‌یابی 111

مقدمه. 111

6-1 حسابداری صنعتی و جایگاه آن: 112

6-2 کاربرد حسابداری صنعتی.. 113

6-3 مقایسه حسابداری مالی وحسابداری صنعتی.. 113

6-4 هزینه یا بها 114

6-5 هزینه یابی(بها یابی) 115

6-6 طبقه بندی هزینه ها 115

6-6-1 طبقه بندی طبیعی هزینه ها 115

6-6-2 طبقه بندی هزینه ها با توجه به دوره حسابداری.. 116

6-6-3 طبقه بندی هزینه ها بر اساس ارتباط آنها با تغییر حجم و تعداد تولید. 116

6-6-3-1 هزینه های ثابت... 116

6- 6-3- 2 هزینه های متغیر. 117

6-6-3-3 هزینه های نیمه متغیر. 119

6-6-4 طبقه بندی هزینه ها بر اساس ارتباط آنها با تولید محصول. 119

6-6-5  طبقه بندی هزینه ها بر اساس قابلیت تخصیص.... 120

6-6-5-1  هزینه های مستقیم. 120

6-6-5-2 هزینه های غیر مستقیم. 120

6-7 آشنایی با مفاهیم و تعاریف موجود در گزارشات حسابداری صنعتی.. 121

6-8 بهای تمام شده محصول (بهای ساخت ) 121

4-2 بهای تبدیل.. 123

6-9 گزارشات حسابداری.. 124

6-9-1 گزارشهای برون سازمانی.. 125

6-9-1-1 گزارش ( جدول) بهای تمام شده کالای فروش رفته. 125

6-9-1-2 گزارش خلاصه سود و زیان چیست... 126

6-9-1-3 ترازنامه در مؤسسات تولیدی.. 126

6-9-2  گزارشات درون سازمانی.. 127

6-9-2-1 گزارش مصرف مواد. 127

6-9-2-2  گزارش بهای تمام شده کالای ساخته شده 128

6-10 ماهیت موجودی مواد و کالا. 133

6-11 طبقه بندی عمده موجودیها 134

6-11-1 موجودی کالا در واحدهای بازرگانی.. 134

6-11-2-موجودی کالا در واحدهای تولیدی.. 134

6-11-2-1-مواد اولیه . 134

6-11-2-2 کالاهای در جریان ساخت . 135

6-11-2-3 کالاهای ساخته شده . 135

6-11-2-4-عناصر تشکیل دهنده بهای تمام شده مواد اولیه. 135

6-12 نحوه ارائه موجودی های مواد و کالا در ترازنامه. 135

6-13 شناسایی و اندازه گیری اقلام تشکیل دهنده موجودی های کالا. 136

6-14 روشهای نگهداری موجودی کالا ومواد. 138

6-14-1 سیستم دائمی نگهداری موجودی کالا. 138

6-14-2 سیستم ادواری نگهداری موجودی کالا. 138

6-15 نحوه ارسال مواد به خط تولید با استفاده از روش fifo. 139

6-15-1 روش اولین صادره از اولین وارده FIFo. 139

6-15-2 اولین وارده از آخرین صادره (روش lifo) 141

6-15-3  روش میانگین.. 143

6-16 کنترل حقوق و دستمزد. 145

6-17 دوایر کنترل کننده حقوق ودستمزد: 147

6-18 تعاریف مربوط به حقوق ودستمزد: 150

6-19 کسورات قانونی حقوق ودستمزد: 153

6-20 روشهای کنترلی و محاسبه حقوق و مزایا و تهیه لیست حقوق و دستمزد. 155

6-20-2 حسابداری حقوق و دستمزد. 156

سربار. 159

6-21 چرا سربار پیش بینی می شود؟. 159

6-22 روش پیش بینی یا برآورد سربار. 160

6-23 طبقه بندی هزینه های سربار. 161

5-3-1 سربار مستقیم و سربار غیر مستقیم. 161

6-23-1 سربار ثابت، متغیر و نیمه متغیر. 161

6-23-2 تخمین بهای تمام شده سربار (برآورد یا پیش بینی یا جذب سربار) 162

6-24 تعیین نرخ سربار: 162

6-25 جذب سربار. 163

6-26 گردآوری اطلاعات اقلام سربار. 163

6-27 نحوه ثبت سربار: 163

6-28 سربار واقعی.. 164

6-29 اضافه یا کسر جذب سربار. 165

6-30 هزینه یابی.. 168

6-31 روش هزینه یابی سفارش کار چگونه است؟. 169

6-32 کارت سفارش چیست و چگونه تکمیل می شود. 169

6-33 هزینه یابی سفارشات... 170

6-34 روش تعیین بهای تمام شده سفارشات... 170

6-35 ثبتهای حسابداری لازم در هزینه یابی سفارش کار. 170

سوالات تشریحی فصل 6. 175

منابع و مآخذ  185